عدم امكان جامع انتزاعى بين معانى ربطيه و نسبيه پذيرفته نيست، على هذا امكان اشتراك معنوى لفظ واحد به وضع واحد بين معانى ربطيه نامتناهيه وجود دارد و نياز به وضع لفظ مشترك بين معانى جزئيه متباينه نامتناهى وجود ندارد. با آنكه تصويرى كه معظم له از وضع الفاظ براى معانى حرفى ارائه مى‌كنند به اشتراك معنوى بازگشت دارد كه ضرورت و وقوع آن محل نزاع نيست.

مطلب سوم‌: ممكن است گفته شود: به فرض امكان اشتراك لفظى و وقوع آن؛ لكن در سخن حكيمان بويژه در كلام خدا نظير قرآن كريم نمى‌تواند مورد استفاده قرار بگيرد، چون يكى از دو تالى فاسد بر آن مترتب مى‌شود: يا تطويل غير لازم و غير مفيد، يا اجمال و ابهام مخلّ به غرض، كه هر دو با حكمت صاحب سخن منافات دارد. توضيح اينكه: اگر در به كار گيرى مشترك لفظى از قرينه استفاده شود تطويل غير لازم و غير مفيد خواهد بود؛ زيرا با وجود امكان به كار گيرى لفظ غير مشترك مفيد معنا، به كارگيرى لفظ مقيد به قرينه ضرورتى ندارد، و موجب افزايش غير مفيد در كلام خواهد شد. و اگر در مشترك لفظى از قرينه استفاده نشود موجب اجمال و ابهام لفظ خواهد شد كه با غرض از كلام كه تفهيم و تفاهم است سازگار نيست.

پاسخ محقّق خوئى:

محقّق خوئى، از اين اشكال چنين پاسخ مى‌دهد كه:

\* اولًا: در صورت اتيان به قرينه، موجب تطويل غير ضرورى و غير مفيد نخواهد شد؛ زيرا امكان بهره گيرى از قرائن حاليه وجود دارد؛

\* ثانياً: در صورت عدم اتيان به قرينه اگرچه موجب اجمال و ابهام خواهد شد؛ لكن، اجمال و ابهام مخلّ به غرض حكيمان در مقام تفهيم و تفاهم نيست؛ زيرا بسيار اتفاق مى‌افتد كه غرض حكيمان به اجمال و ابهام تعلّق مى‌گيرد. همان گونه كه در قرآن كريم‌