\* نقد نظريه قرن اكيد:

آنچه بيان شد چكيده نظريه قرن اكيد بود كه بر مبناى آن، استاد شهيد ماهيت وضع و رابطه دلالت وضعى بين لفظ و معنا را تبيين نموده است. اين نظريه، با همه جمال و جاذبه‌اى كه دارد به نظر مى‌رسد محلّ اشكالات متعددى است:

اشكال اوّل‌: اين نظريه، نمى‌تواند حقيقت وضع (يا: سبب رابطه دلالت وضعى) را تبيين كند؛ زيرا:

1) قرن اكيد آنجا كه با وضع همراه است اثر وضع است نه خود وضع؛

2) اثرى است كه در برخى موارد با وضع همراه است نه در همه جا و هميشه. بنابر اين، نمى‌تواند حقيقت وضع را تبيين و تفسير كند. شاهد مدّعاى ما اين است كه: بين وضع و بين قرن اكيد عموم و خصوص من وجه است:

\* گاه وضع وجود دارد لكن قرن اكيد نيست، نظير آنجا كه واضع، لفظى را براى معنايى اعتبار كرده ولى در آن به كار نبرده است، يا به كار برده لكن اقتران اكيد بين لفظ و معنا به وجود نيامده است؛

\* و گاه اقتران اكيد بين دو شيئ (يا بين خصوص لفظ و معنا) به وجود مى‌آيد لكن وضعى در كار نيست؛ نظير اقتران موجود بين الفاظ دالّ بر اصوات حيوانات يا اشياء و بين آن حيوانات و اشياء (نظير: «بع بع» با گوسفند، «قط قط» با مرغ، «عرعر» با الاغ، «شرشر» با ريزيش آب) و بسيار اتفاق مى‌افتد كه مردم، الفاظ جديدى از اصوات اشياء مى‌سازند و به كار مى‌برند؛ بدون آنكه در لغت براى آن معانى وضع شده باشند.

اشكال دوم‌: رابطه‌اى كه در اثر وضع بين لفظ و معنا به وجود مى‌آيد متوقف بر ذهن و تصوّر ذهنى نيست و لذا رابطه بين لفظ و معنا در لغت همچنان باقى است اگر چه تمام مردمى كه به آن لغت سخن مى‌گفته‌اند از ميان بروند و اثرى از آنان- جز آن لغت- باقى نماند. در حالى كه رابطه قرن اكيد رابطه‌اى ذهنى و ميان دو صورت ذهنى لفظ و معناست و با انتفاى ذهن اين رابطه نيز طبيعتاً منتفى مى‌شود.