آنكه هيچكس ديگر چنين نسخه‌اى از كتاب الفهرست را نديده و از آن نشانى ندارد، گمان آن نيست كه علامه مزبور در شناخت آن نسخه دچار اشتباه شده و همان چاپ هند را چاپ ليدن پنداشته، يا در هنگام گزاره اين شرح (كه خلاصه آن را گفتيم) به خاطر طول زمان، خصوصيات آن را فراموش كرده و دچار اين خلط شده باشد؟

اعتبار فهرست و انتقاد بر آن‌

براى اثبات اعتبار كتابهاى شيخ طوسى، بيش از بررسى اصل كتاب، مى‌توان به اعتبار مؤلف آنها استناد جست. عظمت و ارجمندى مقام علمى شيخ آنچنان است كه گمان بى‌اعتبارى تأليفات وى را به كلى مردود، يا لااقل، ضعيف مى‌سازد.

نوشته‌هاى وى در هر رشته‌اى گشاينده راهى نو و روشى مبتكرانه و نمايشگر قدرت فراوان و كم‌سابقه علمى اوست.

چنانكه مى‌دانيم دو كتاب تهذيب و استبصار او در شمار چهار كتاب معروف حديث، و سه كتاب الفهرست، الرجال، و اختيار الرجال او، جزء چهار اصل مورداعتماد علم رجال، و كتابهاى ديگر او هركدام در رشته خاص خود از: تفسير، كلام، اصول، و فقه ممتاز و برجسته و برخوردار از ابتكار مى‌باشند.

بنابراين خدشه در آراء و نظرهاى وى در فن رجال، كارى دشوار و دور از احتياط است. عملا نيز دو كتاب الفهرست و الرجال او در دوره‌هاى پس از خود وى پيوسته موردتوجه و اعتناى علماى‌