نام کتاب : چهار كتاب اصلى علم رجال نویسنده : خامنهاى، سيد على جلد : 1 صفحه : 52
اسمعيل يك باب و براى احمد يك
باب باز كرده و براى مجموع اسمهايى كه بجز يكى از آنها وجود نداشته است، در هر
حرفى، باب جداگانهاى به عنوان باب الواحد گشوده است، مثلا در باب الواحد حرف الف،
اسمهاى اصبغ و ادريس و اصرم را كه از هركدام يكى بيش نبوده گنجانيده است. و به
همين ترتيب تا آخر حروف تهجى، مجموع اسامى يادشده در كتاب را كه بالغ بر نهصد است
در ضمن اين ابواب متذكر شده است.
چگونگى
نسخههاى فهرست
بنابر
اظهارنظر بسيارى از خبرگان فن، نسخههاى كتاب الفهرست مانند بيشتر كتب معتبر رجالى
كهن از قبيل كتابهاى كشى، نجاشى، برقى، و غضائرى عموما به تحريف و تصحيف و فزونى و
كاستى دچار شده و نسخه صحيح آن به دست ابناى اين زمان نرسيده است. علامه كلباسى در
اينباره مىنويسد: «بيشتر نسخههاى كنونى فهرست از تصحيف و غلط خالى نيست و
چنانكه بعضى از صاحبنظران گفتهاند اكثر نسخى كه در اختيار مراجعان اين دوران قرار
دارد مورد دستبرد حوادث و بازيچه دست تصحيف شده است. محقق شيخ سليمان بحرانى
(متوفا به سال 1121 هجرى) درصدد شرح و ترتيب و تصحيح اين كتاب برآمد و در اكثر
تراجم آن، خطاهاى ناشى از قلم كاتبان را اصلاح كرد، ولى بجز اسمهاى مصدر به الف را
در قالب تأليف نريخت.»[1]