اختيار الرجال و الفهرست‌

با ملاحظه آنچه درباره تاريخچه كوتاه و سير تاريخى علم رجال در طول دو سه قرن نخست بيان شد مى‌توان رتبت ارجمند و پايگاه بلند شيخ الطائفه محمد بن الحسن طوسى (385- 460) فقيه و محدث بزرگوار را در اين علم نيز حدس زد. زيرا وى كسى است كه توانسته است با تأليف چند كتاب گرانبها در اين زمينه نقطه بارزى در تاريخ اين علم پديد بياورد، و همچنان كه در علم حديث از ديگر مؤلفان كتب اربعه‌گوى سبقت ربوده و در علم فقه به شيوه‌اى بى‌سابقه و ابتكارى كتاب نوشته، در اين رشته نيز نقشى برازنده و برجسته داشته باشد و فراهم‌آورنده سه كتاب از چهار كتاب معروف و مورداعتماد اين فن باشد، و براثر جامعيت و نظم شايسته اين كتابها و هم‌شيوايى قلم و نيكويى سليقه و نبوغ علمى خود، كتب پيشين را متروك و مهجور سازد.

اين سه كتاب كه هركدام در يكى از شعبه‌هاى گوناگون علم رجال نوشته شده است از زمان مؤلف تاكنون- كه فاصله‌اى‌