آغاز و انگيزه تدوين هريك از رشته‌هاى علم رجال‌

چنانكه پيشتر گفته شد، علم رجال به معناى عام، چندين رشته را متضمن است، از آن جمله: رجال به اصطلاح خاص (شناسايى نام راويان يا اوصافى كه در رد و قبول خبر آنان مؤثر است)؛ فهرست (شناسايى نام مؤلفان و مصنفان)؛ تراجم يا تاريخ الرجال (شناسايى تاريخ و شرح‌حال علما يا روات ليكن نه به لحاظ دخالت در رد و قبول خبر)؛ و مشيخه (شناسايى سلسله اساتيد روايتى).

براى تعيين تاريخ دقيق شروع هريك از اين رشته‌ها اطلاع كافى در دست نيست، ولى چنانكه پيشتر باز گفتيم، گردآورى نام عده‌اى از مردم كه در جهت واحدى مشترك باشند، اول‌بار در نخستين قرن اسلام به وسيله يكى از شيعيان به نام عبيد الله بن ابى رافع انجام گرفت.

اما تدوين كتب رجالى به معناى مصطلح، يعنى آنچه مربوط است به ذكر حالات راويان حديث از لحاظ صفاتى كه در رد و