سکوت در سفره!

امیرالمؤمنین† می‌فرمایند: أذِكْرَ اللَّهِ جَلَّ وَعَزَّ عَلَى‌ الطَّعَامِ‌ وَلَا تَلْفَظُوا[1] فِيهِ فَإِنَّهُ نِعْمَةٌ مِنْ نِعَمِ اللَّهِ وَرِزْقٌ مِنْ رِزْقِهِ يَجِبُ عَلَيْكُمْ شُكْرُهُ وَحَمْدُه‌؛ «بر سر غذا بسيار ياد خدا كنيد و حرف نزنيد كه غذا يكى از نعمت‌ها و روزي‌هاى خداست و بر شما شكر و سپاسش لازم است‌».[2]

سماعةبن‌مهران گويد: من با امام صادق† در يك سفره غذا مى‌خورديم، امام فرمود: اى سماعه خوردن و شكر نمودن، نه خوردن و خاموش بودن».[3]

از سنت‌های رسول خداˆ نقل شده است که: «حضرت بین هر لقمه‌ای، خدا را حمد و ستایش می‌نمود».[4]

نیز رسول خداˆ وقتی که قسمتی از لقمه‌اش را می‌خورد، می‌فرمود: اللَّهُمَ‌ لَكَ‌ الْحَمْدُ أَطْعَمْتَ‌ وَسَقَيْتَ وَأَرْوَيْتَ فَلَكَ الْحَمْدُ غَيْرَ مَكْفُورٍ وَلَا مُوَدَّعٍ وَلَا مُسْتَغْنًى عَنْكَ؛ «خدایا! حمد و ستایش مخصوص توست که به ما غذا دادی و ما را سیراب فرمودی، پس حمد و ثنا مخصوص توست، بدون آنکه تو را ناسپاسی کنیم و یا دست از تو بکشیم یا آنکه از تو بی نیازی بجوییم».[5]

زراره از یاران خاص امام صادق† می‌گوید: «أَكَلْتُ مَعَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ† طَعَاماً فَمَا أُحْصِي‌ كَمْ مَرَّةً قَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي جَعَلَنِي أَشْتَهِيهِ».[6]

[1]. «قيل إنه مضارع محذوف منه إحدى التاءين، والمعنى لا تتكلموا وتصوتوا بغير ذكر الله، فإنه نعمة من نعم الله ومقتضاها الشكر وعدم الغفلة عن ذكر المنعم‌» (مجمع البحرین، ج4، ص291، مادة «لفظ»).

[2]. تحف العقول، ص107. در برخی از نسخ واژه‌های دیگر آمده است که همگی به یک معنا اشاره دارد. «لَا تَطْغَوْا؛ طغیان، سرکشی» (الخصال، ج2، ص616، خصال 400 گانه)؛ «لَا تَلْغَطُوا؛ سر و صدای بسیار و نامفهوم» (الکافی، ج6، ص269)؛ «اللَّغَطُ: الصوت والجلبة، وأصوات مبهمة لا تفهم» (مجمع البحرین، مادة «لغظ).

[3]. رَوَى سَمَاعَةُ بْنُ مِهْرَانَ قَالَ‌ «كُنْتُ آكُلُ مَعَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ† فَقَالَ يَا سَمَاعَةُ أَكْلًا وَحَمْداً لَا أَكْلًا وَصَمْتاً» (کتاب من لایحضره الفقیه، ج3، ص355).بیان علامه مجلسیŠ «أي تأكل أكلا وتحمد حمدا أو تجمع أكلا وحمدا» (بحار الانوار، ج63، ص375).

[4]. «كَانَ رَسُولُ اللَّهِ يَحْمَدُ اللَّهَ‌ بَيْنَ‌ كُلِ‌ لُقْمَتَيْن‌» (إقبال الاعمال، ج1، ص116). بیان سیدبن‌طاووس در ذیل این حدیث «أَقول أَنا: أَيّها المسلم المصدِّق بالقرآن، الممتثل لأمر اللَّه جلَّ جلاله، إِيّاك أَن تخالف قوله تعالى في رسوله‌ «فَاتَّبِعُوهُ‌ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ» اسلك سبيل هذه الاداب، فإنَّها مطايا وعطايا يفتح لها أَنوار سعادة الدنيا ويوم الحساب» (همان).

[5]. «كَانَ النَّبِيُّˆ إِذَا أَكَلَ بَعْضَ اللُّقْمَةِ قَال‌...» (إقبال الاعمال، ج1، ص116).

[6]. الکافی، ج6، ص295.