معيوب و ناقص جوش خورده باشد، ديه آن پنجاه دينار علاوه بر دويست دينار مذكور مى‌باشد، امّا اگر اثر جراحت آشكارنباشد پنجاه دينار اضافه واجب نيست و اگر شكاف در هر دو گونه قرار داشته باشد بدون آن كه داخل دهان ديده شود، ديه آن صد دينار است. بنابراين اگر در قسمتى از صورت جراحت موضحه باشد، ديه آن پنجاه دينار است و اگر عيب و نقصى در آن موجود باشد، ديه عيب آن ربع (4/ 1) ديه جراحت موضحه آن است و چنان چه تيرى پيكان دار به استخوان اصابت كند و تا سقف دهان بشكافد، در آن دوديه مى‌باشد يكى ديه جراحت نافذه يعنى جراحت درونى كه ديه آن صد دينار است، و يكى هم ديه جراحت موضحه يعنى جراحتى كه استخوان را آشكار مى‌كند كه ديه آن پنجاه دينار مى‌باشد. بنابراين اگر جراحتى باشد كه به حدّ جراحت موضحه نرسيده، سپس بهبود پيدا كرده و اين جراحت در يكى از دو گونه باشد، ديه آن ده دينار خواهد بود و چنان چه در صورت شكافتگى موجود باشد، ديه آن هشتاددينار است. در اين رابطه اگر از آن شكاف قطعه گوشتى بيفتد ولى استخوان آشكار نشود و آن قطعه گوشت هم به مقدار درهم و بيشتر باشد ديه آن سى دينار مى‌باشد و ديه جراحت موضحه اگر در بدن باشد چهل دينار است.

(مسأله 3597) ديه جراحت در سر و صورت يكسان است.

حكم سقط جنين قبل از دميده شدن روح‌

(مسأله 3598) سقط جنين از ابتداى مراحل باردارى و پيدايش جنين در رحم زن كه با تلقيح نطفه از تخمك زن و اسپرم مرد و استقرار آن در رحم شروع مى‌شود تا به صورت انسان كامل درآيد، از نظر شرع حرام است. امّا ظاهراً دور ريختن منى مرد قبل از آن‌كه با تخمك زن مخلوط و تلقيح گردد جايز مى‌باشد.

موارد جواز سقط جنين قبل از دميده شدن روح‌

اوّل: اين‌كه باقيماندن جنين در رحم زن حرجى و غير قابل تحمل باشد كه در اين صورت زن مى‌تواند به سقط آن اقدام نمايد.

دوّم: باقيماندن جنين در رحم زن براى سلامتى او ضرر داشته باشد مثل اين‌كه زن به مرض قند