لذا اگر چنان چه كودك كسى را بكشد قصاص نمى‌شود، چه مقتول كودك باشد يا بالغ، تنها ديه بر عهده عاقله او مى‌آيد. ملاك در ديوانگى- كه در صورت قتل قصاص نمى‌شود- ديوانگى در حال كشتن است بنابراين اگر در حالى كه عاقل است كسى را بكشد سپس ديوانه شود قصاص از او ساقط نيست.

(مسأله 3312) اگر ولىّ وجانى در بلوغ وعدم بلوغ در حال جنايت اختلاف نمايند، مثلًا اگر در روز پنجشنبه جنايت كند، بعد ولىّ ادّعا نمايد كه جنايت در حال بلوغ بوده ولى جانى آن را انكار نموده و ادّعا نمايد كه در آن روز بالغ نبوده است، قول جانى با قسم مقدّم است و بر ولىّ لازم است كه ادّعاى خود را اثبات كند. همچنين اگر جانى ديوانه باشد، سپس خوب شود و ولىّ ادّعا كند كه جنايت در حالى كه عاقل بوده واقع شده امّا جانى ادّعادارد كه جنايت در حال ديوانگى واقع شده است، بازهم قول جانى با قسم مقدم است. البته اگر جانى سابقه ديوانگى نداشته وادّعا كند كه در حال جنايت ديوانه بوده، بايد ادعايش را اثبات كند وگرنه قول ولىّ با قسم مقدّم است.

(مسأله 3313) اگر شخصى عاقل، ديوانه‌اى را بكشد، كشته نمى‌شود و بر عهده قاتل ديه است، چنان چه قتل، عمدى يا شبه عمد باشد. نيز اگر مرد، پسر بچه يا دختر بچه‌اى را بكشد قصاص نمى‌شود. و همچنين است حكم كسى كه چشم سالم دارد وشخص كورى را بكشد.

(مسأله 3314) اگر ديوانه عاقلى را قصد كند، بعد شخص عاقل به عنوان دفاع از خود يا از چيزى كه متعلق به اوست ديوانه را بكشد، نظر مشهور اين است كه خون او هدر (بى‌ارزش) بوده، قصاص و ديه بر قاتل نيست، ولى بعضى گفته‌اند كه ديه او را از بيت‌المال مسلمانان مى‌دهند و همين قول صحيح است.

(مسأله 3315) اگر قاتل مست باشد، بنابر قول مشهور، قصاص مى‌شود، ولى گروهى گفته‌اندكه قاتل قصاص نمى‌شود. البته بعيد نيست گفته شود كه اگر كسى كه مست كننده بخورد و بداند كه خوردن مست كننده نوعاً منجر به قتل شده، وى را در معرض چنين خطرى قرار مى‌دهد، در اين صورت قاتل قصاص مى‌شود. ولى اگر نوعاً چنين خطرى نداشته باشد بلكه قتل بطور اتفاقى واقع شود، قاتل قصاص نمى‌شود بلكه بايد ديه بدهد.

(مسأله 3316) هرگاه قاتل كور باشد، آنچه به اكثر فقهاى متأخر نسبت داده شده قصاص‌