جايزنيست بدل از قتلى كه به عنوان حدّ است ديه بگيرد.

(مسأله 3209) اگر محارب كسى را مجروح كند، چه مجروج كردن او به جهت مطالبه مال باشد يا به جهت چيزى ديگر، در اين صورت ولىّ او را قصاص مى‌كند، سپس از شهرش تبعيد مى‌شود و چنان‌چه ولى از قصاص عفو كند بر امام عليه السلام است كه شخص محارب را از شهر وديارش تبعيد نمايد.

(مسأله 3210) هرگاه محارب قبل از آن‌كه دستگير شود توبه نمايد، حدّ از او ساقط است، ولى آن حقوقى كه به ذمّه او تعلق گرفته، مانند قصاص ومال از او ساقط نيست و چنان‌چه بعد از گرفتار شدنش توبه نمايد حدّ از او ساقط نيست همان طورى كه حقوق ديگر ساقط نمى‌باشد.

(مسأله 3211) شخصى كه به دار آويخته شده نبايد بيشتر از سه روز روى چوبه دار باقى بماند، بلكه بعد از سه روز بايد پائين آورده شود و بر او نماز خوانده، به خاكش بسپارند.

(مسأله 3212) محارب از شهرى به شهرى و از سرزمينى به سرزمين ديگرى تبعيد مى‌گردد و به او نبايد اجازه دهند كه بر روى زمين استقرار يابد، و نبايد امانش دهند و با او خريد و فروش كنند، پناه و غذا و صدقه هم ندهند تا اين‌كه بميرد.

16- ارتداد

مرتدّ كسى است كه از دين اسلام خارج شده است وآن دو قسم است:

1- فطرى: و آن كسى است كه از پدر و مادر مسلمان يا از پدر ومادرى كه يكى از آنها مسلمان است متولد گرديده.

حكم مرتد فطرى اين است كه قتل او واجب وزنش از او جدا شده، عده وفات مى‌گيرد و اموال موجود در حال ارتداد او بين ورثه‌اش تقسيم مى‌شود.

2- ملّى: و آن كسى است كه از كفر به اسلام رو آورده، سپس مرتدّ شده و به كفر برگشته است. حكم اواين است كه از او مى‌خواهند توبه كند و چنان‌چه در خلال سه روز توبه نمود مشكل حلّ است وگرنه، در روز چهارم كشته مى‌شود. البته اموالش را از او نمى‌گيرند، ولى عقد نكاح بين او و زنش بهم مى‌خورد و در صورتى كه به زنش دخول كرده باشد بايد عدّه طلاق نگهدارد.

(مسأله 3213) در تحقق ارتداد، بلوغ، كامل بودن عقل واختيار شرط است. بنابراين اگر بچه‌