احكام قسم و نذر

(مسأله 2807) قسم ياد كردن با قسم به «الله» و نام‌هاى مختص به او يا هر آنچه كه بر الله (جل و علا) دلالت كند و ذات خداوند در نظر آيد مانند: رب، خالق، بارى، رازق و مانند آنها منعقد مى‌شود و بعيد نيست قسم به صفاتى نيز كه مخصوص خداوند نيست مانند: عالم، سميع، بصير و مانند آنها منعقد شود. اما اگر بگويد: «وحق الله» قسم منعقد نمى‌شود، مگر آن‌كه با آن، قسم به خداوند متعال را قصد كند. نيز قسم با برائت از خداوند يا يكى از انبياء و ائمه عليهم السلام منعقد نمى‌شود و بعيد نيست كه قسم به اينها حرام باشد.

(مسأله 2808) در قسم، تكليف، قصد و اختيار شرط مى‌باشد و در حال غضب، جبر واكراه، منعقدنمى شود. قسم كافر نيز صحيح مى‌باشد. اگر قسم بر امر واجب، يا مستحب، يا مباح راجح، يا ترك حرام، يا ترك مكروه يا ترك مباح راجح تعلق بگيرد، منعقد مى‌شود. چنان‌چه وجود و عدم متعلق قسم براى دين و دنيا مساوى باشد، بعيد نيست كه قسم منعقد شود.

(مسأله 2809) قسم به فعل غير و به امر گذشته و محال تعلّق نمى‌گيرد و در تمام اين موارد اثرى بر قسم مترتب نمى‌شود.

(مسأله 2810) در صحت قسم، قدرت بر وفاى به آن در وقت خودش شرط است، بنابراين قسم به امر غير مقدور منعقد نمى‌شود. نيز اگر به امرى قسم بخورد كه در زمان قسم مقدور باشد ولى در هنگام عمل يا براى هميشه، از انجام دادن آن عاجز گردد، قسم منعقد نمى‌شود.

(مسأله 2811) قسم خوردن برخلاف واقع، در صورتى كه از مصلحت خاص برخوردار باشد، جايز است مانند دفع ظالم از مال خودش يا مال مؤمن ديگر، بلكه قسم اگر سبب خلاصى او از حرام يا نجات جان خود يا مؤمن ديگرى گردد، واجب مى‌شود.

(مسأله 2812) براى فرزند با بودن پدر وزوجه با بودن زوج، قسم اعتبار ندارد، به اين معنى كه پدرمى تواند قسم فرزند و زوج قسم زوجه را منحل كنند، بلكه بعيد نيست كه در موارد مذكور