احكام مشتركات‌

مراد از مشتركات، راهها، خيابانها، مساجد، مدارس، خانها (كاروانسرا)، آبها و معادن هستند.

(مسأله 2037) راهها بر دو قسمند: غير بن بست وبن بست، امّا اوّلى كه خيابان عمومى ناميده مى‌شود و مردم در آن مساوى مى‌باشند، براى هيچ‌كس تصرف در آن به احيا يا مانند آن جايز نيست، همچنين تصرف در زمين آن با ساختن ديوار يا حفر چاه يا نهر يا مزرعه يا كاشتن درخت و مانند اينها كه معمولًا مزاحم عابرين است (جايز نيست).

امّا كندن چاه فاضلاب در آن بلا اشكال جايز است تا آب باران ومانند آن در آن جمع شود. همچنين كندن سرداب در زير آن مانعى ندارد در صورتى كه پايه و سقف آن را محكم كند، همان‌گونه كه تصرف در فضاى آن با خارج نمودن روزنه يا بالكن يا بازكردن درب يا نصب ناودان يا غير اينها اشكالى ندارد.

ضابط ه‌ كلى: هر تصرّفى در فضاى خيابان عمومى اگر به عابران ضررى نرساند، جايز است، به شرطى كه خيابان عمومى در زمينى موات باشد و اگر كسى زمين خود را راه عمومى قرار دهد، حكم آن در مسئله (2064) مى‌آيد.

(مسأله 2038) اگر كسى بالكنى را در خيابان عمومى احداث كند، سپس خراب شود يا خراب كند، چنان‌چه بار دوّم قصد بازسازى آن را داشته باشد، اشغال اين فضا توسط ديگرى جايز نيست، ولى اگرقصد تجديد آن را نداشته باشد، ديگرى مى‌تواند در آن تصرّف كند.

(مسأله 2039) راهى كه از آن به راه ديگر يا به زمين مباح راه نداشته باشد، بلكه از سه طرف به وسيله خانه‌ها احاطه شده، كوچه بن بست ناميده مى‌شود كه اين راه ملك صاحبان آن خانه هايى است كه درهايشان به آن باز مى‌شود، نه هر كسى كه ديوار خانه‌اش به آن متصل است، پس اين كوچه از اوّل تا آخر آن ميان آنها مشترك است و براى هيچ‌يك از صاحبان خانه‌ها تصرّف در آن بدون اذن ديگران جايز نيست، البته براى هر يك از آنها گشودن در ديگر و بستن در اوّل جايز