16- تبديل و صرف‌كردن ارز و حكم شرعى آن‌

بانك براى سرمايه‌گذاران و تاجران كشورهاى مختلف، ارز را تبديل و صرف مى‌كند؛ زيرا با صادر كردن كالا به خارج يا وارد كردن آن به داخل كشور، مطالباتى بين تاجران پيدا مى‌شود كه بانك با تبديل ارز، مشكل طلب و بدهى آن‌ها را حل مى‌كند. مثلًا كسى كه كالايى از كشورى وارد مى‌كند، به پول همان كشور به صادركننده كالا بدهكار مى‌شود و كسى هم كه كالايى را به كشور ديگرى صادر مى‌كند، قيمت كالا را به پول كشور خودش بستانكار مى‌شود. در اين صورت، بدهكار به ارز خارجى (واردكننده) به جاى اين‌كه براى پرداخت بدهى خود مبلغ مورد نياز را از بازار صرافى بخرد و براى طلبكار خود در خارج ارسال نمايد، به بانك مراجعه مى‌كند و از بانك مى‌خواهد تا اين كار را انجام دهد؛ زيرا بانك‌ها در عمليات بانكى و پرداخت بدهى‌هاى خارجى از طريق صدور چك، حواله و غير آن پيشرفته هستند و با ابزارهاى جديد بدون نقل و انتقال فيزيكى نقود و اسكناس از كشورى به كشور ديگر، توانايى انجام اين فرآيند در داخل و خارج كشور را پيدا كرده‌اند. هم‌چنين با گسترش تبادلات و دادوستدهاى بين‌المللى، بستر انجام اين امور به پختگى و پيشرفت مناسبى رسيده است و امروز از ابزارهاى قابل اعتماد محسوب مى‌شود. مثلًا اگر تاجر عراقى كالايى را از كشور خارجى به قيمت ده هزار دلار وارد كند، اين مبلغ را به صادركننده آن كشور بدهكار مى‌شود. در اين صورت، وى مى‌تواند وجه بدهى خود را از طريق چك تجارتى كه از بانك عراقى در وجه بانك خارجى مى‌گيرد، بپردازد. در اين‌جا دو حواله وجود دارد: