7- وصول چك‌هاى تجارى و حكم فقهى آن‌

بانك بهاى چك را از بدهكاران دريافت و به حساب بستانكاران واريز مى‌كند و چند روز قبل از رسيدن موعد چك، آن را به بدهكار ابلاغ مى‌كند و شماره، تاريخ و وجه چك را اعلام مى‌دارد. بعد از دريافت مبلغ چك از بدهى و كسر مصارف و هزينه‌هايى كه براى وصول چك شده است، اگر بستانكار وجه را مطالبه كند، بانك آن را پرداخت مى‌كند يا به حسابش واريز مى‌نمايد. اين كار شرعاً جايز است و اشكالى در آن نيست.

در اين ميان، بانك بايد به وصول اصل مبلغ چك اكتفا كند و جايز نيست سود آن را به صورت ربا دريافت نمايد. سؤال اين است كه آيا بانك مى‌تواند به ازاى اين خدمات كارمزد بگيرد؟

پاسخ: بانك مى‌تواند در قبال خدماتش كارمزد دريافت كند؛ زيرا بر بانك واجب نيست خدمات رايگان ارائه بدهد.

چك‌هايى كه بستانكار به بانك تحويل مى‌دهد نيز همين وضعيت را دارد. اگر چك از ابتدا به بانك حواله نشده است و بستانكار از بانك درخواست كند بهاى چك‌ها را در زمان مقرر وصول و به صورت نقدى به وى بپردازد يا به حساب وى واريز كند، بانك مى‌تواند براى انجام اين خدمت- كه در آن با بدهكار تماس مى‌گيرد و از وى مى‌خواهد تا بدهى‌اش را بپردازد- كارمزد دريافت كند.

اگر مشترى بستانكار از همان ابتدا چك را به بانك محوّل كرده است، بانك نمى‌تواند در قبال نقد كردن چك كارمزد بگيرد؛ زيرا بانك به موجب‌