اقسام تعقيبات:

1238- تعقيبات نماز به دو دسته تقسيم مى‌شوند:

اول: تعقيبات مختصه، و منظور از اين تعقيبات اذكار و ادعيه و اعمالى است كه مختص به هر يك از نمازها مى‌باشند، مانند تعقيبات مختص به نماز صبح كه محل خواندن آنها بعد از نماز صبح است، و ذكر آنها به كتب ادعيه- مانند زاد المعاد و مفاتيح الجنان و ...- موكول مى‌شود.

دوم: تعقيبات مشتركه، و منظور از اين تعقيبات اذكار و ادعيه‌اى است كه اختصاص به نماز خاصى ندارند، و خواندن آنها بعد از تمام نمازهاى پنجگانه به طور مشترك مستحب مى‌باشد.

تعقيبات مشتركه:

عمده ادعيه و اذكار تعقيبات مشتركه عبارتند از:

اول- تكبير:

1239- گفتن تكبير به اين صورت است كه نمازگزار بعد از سلام مانند تكبيرات نماز دستهاى خود را سه مرتبه بلند كند، و در هر مرتبه بگويد: «اللَّهُ اكْبَرُ».

دوم- تسبيح حضرت فاطمه زهراء:

1240- به فرموده جمله‌اى از علماء (رضوان اللَّه عليهم) گفتن اين تسبيح افضل تعقيبات است، و روايت شده است كه: «خداوند عبادت نشده است به چيزى از تحميد، كه افضل باشد از تسبيح فاطمه (عليها السلام)، و اگر چيزى افضل از آن بود حضرت رسول اكرم (صلّى اللَّهُ عليه و آله) آن را به فاطمه طاهره هديه مى‌فرمود».

و نيز منقول است كه: «تسبيح فاطمه (عليها السلام) همان ذكر كثيرى است كه خداوند متعال در قرآن فرموده است: «اذْكُرُوا اللَّهَ ذِكْراً كَثِيراً»[1].

و همچنين از حضرت امام صادق (عليه السلام) روايت شده است كه فرمودند:

«تسبيح فاطمه (عليها السلام) در هر روز بعد از هر نماز را بيشتر دوست دارم از آنكه هر روز هزار ركعت نماز بخوانم».

[1] - سوره احزاب، آيه 41.