همچنين طياره‌ها؟ دولت‌ها تنها رئيس دولت مى‌خواهد يا رئيس حكومت نيز؟ شورايى باشد يا فردى؟ و دهها سوال ديگر درباره كيفيت و كميت دولت كه در شريعت حكم خاصى درباره موضوعات مذكور بعنوان احكام اوليه و با ملاحظه نفس خود اين عناوين وارد نشده و گويا اختيار آنها بدست خود مكلفين سپرده شده است كه با در نظرداشت قواعد كلى فقهى تصميم بگيرند.

د: حكم ولايى يا حكم سلطانى كه توسط زمامدار جامع الشرايط اسلامى در چهارچوب اصول فقهى با در نظرداشت مصالح روزگار متغير، صادر مى‌گردد.

مى‌شود حكم ولايى را كه حتّى، گاهى عند اللزوم و بطور موقت بر احكام قسم اول هم مقدم مى‌شود در قسم دوم داخل نمود زيرا حاكم شرع با ملاحظه عناوين مهم ثانوى آنرا صادر مى‌كند.

با توجه به اين چهار دسته از احكام مى‌بينيد كه احكام شرعى همه‌اش دوام و ثبات ندارند اصولا در قسم سوم (منطقه الفراغ) حكم خاصى وجود ندارد و از ابتدا و در مرحله استمرار به تشخيص خود مسلمانان واگذار شده است كه ممكن است هر ماه مثلا آن احكام را مطابق مصلحت خود تغيير بدهند.

قسم چهارم در اختيار زمامدار حكومت اسلامى (در صورتى كه جامع الشرايط شرعى بوده باشد) قرار دارد.

قسم دوم احكامى است كه در فرض حالات غير عادى (مانند اضطرار، مشقت، حرج، ضرر مالى، بدنى، عجز، مرض، مزاحمت با