15- انواع جزا

جزاى جنايات بر چهارگونه است.

1- جزاى اخلاقى. 2- جزاى طبيعى.

3- جزاى قراردادى. 4- جزاى اخروى.

الف) تعليمات اسلامى بسوى تقويت وجدان اخلاقى مى‌رود و مسلما هرچه باطن انسان نورانى‌تر و پاك‌تر باشد سرزنش او بر گناهان و انحرافات قانونى بيشتر و مؤثرتر و بازدارنده‌تر مى‌گردد. و معناى نفس لوامه كه در قرآن آمده است همين است.

بلى ملامتى و سرزنش نفس نسبت به گناهان سابق معلول است لكن نسبت به گناهان آينده، بازدارنده، و هم جزا است و هم تأديب.

ولى اكتفا كردن به جزاى اخلاقى تنها كه بعضى به آن معتقدند بسيار اشتباه است. زيرا كثرت گناهان، وجدان بشرى را شديدا تحت تأثير و انحراف قرار مى‌دهد و حتّى گاهى نيازهاى شديد مادى، وجدان بيدار را نيز مغلوب مى‌كند و اين موضوع محسوس است و حتّى در مثل انتحار جزاى مذكور معنايى ندارد ولى به عنوان يك جزا بايد روى آن كار كرد و مبلغين دينى آثار دينى را كه در اين مورد در قرآن و سنت وارد شده است براى مردم بازگو كنند زيرا خالى از تأثير نيست.