روايات وارده در چشم اين باشد كه دنيا كسى را كه امروز بلند برده و چشم‌ها همه به تعجب و استحسان به او دوخته شده فردا، او را پايين مى آورد و نعمت را از او مى‌گيرد وهمين باشد مراد از زخم چشم، هر چند كه بعيد است.

كلام آخر مجلسى اين است كه لايمكن انكار ذلك رأسا، لما يشاهد من ذلك عينا و ورود الاخبار به مستفيضة.

نگارنده مى‌گويد: در اين باب مى‌شود كه به دو آيه مباركه‌اى قرآن استشهاد نمود:

1- «وَ قالَ يا بَنِيَّ لا تَدْخُلُوا مِنْ بابٍ واحِدٍ وَ ادْخُلُوا مِنْ أَبْوابٍ مُتَفَرِّقَةٍ» (يوسف: 67)؛ فعن جمع من المفسرين انه خاف عليهم العين لانهم كانوا ذوى جمال و هيئة و كمال و هم اولاد رجل واحد؛ لكن قيل انه خاف عليهم الحسد؛ حسد الناس اياهم و ان يبلغ الملك قوتهم و بطشهم فيضربهم خوفا على ملكه. و توجيه اخير ضعيف است.

2- «وَ إِنْ يَكادُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَيُزْلِقُونَكَ بِأَبْصارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّكْرَ» (القلم: 51)؛ اى ليزهقونك ويقتلونك و يهلكونك. و قيل و المفسرون كلهم على ان المراد اصابة العين؛ لكن قيل فى معنى الاية، انهم ينظرون اليك عند تلاوة القرآن نظرعداوة و بغض و انكار لمايسمعونه فيكادون يصرعونك بحدة نظرهم.

اقول: و يؤيده قوله تعالى: «وَ يَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ».

خلاصه اين كه دلالت اين دو آيه بر تأثير چشم روشن نيست و قول مفسرين بر كسى حجت نيست. بلى روايات زيادى در مورد تأثير چشم وارد شده است، ولى از نظر اسناد ضعيف است و كتاب طب الائمة مورد اعتبار نيست، زيرا دو برادرى (پسران بسطام) كه آن را تأليف كرده‌اند، مجهول الحال هستند.

بنابراين، نگارنده در اين مورد متوقف است.

224- ستاره شناسى‌

محمود غزنوى روزى بالاى كوشكى در چهار درى نشسته بود، به باغ هزار درخت، روى به ابو ريحان كرد و گفت من از اين چهار در، از كدام در، بيرون خواهم رفت؟ حكم كن و اختيار آن بر پار كاغذ نويس، و در زير نهالى من نه، و هر چهار در،