وجود مى‌آورد، و همين است رؤياى كاذبه و خوابهاى دروغ.

اين نظر به همين كيفيت باطل است، زيرا امروز پندار نفوس فلكى در جمله خرافات به حساب مى‌آيد بلكه اصل تقسيم جسم به جسم عنصرى و جسم فلكى بطلانش از پيشرفت علوم در اعصار اخير، آشكار شده است. و نيز عقول مجرده‌اى كه در فلسفه بر آن تأكيد ميشود به برهان صحيحى ثابت نشده‌اند.

بهرحال اين نظر با محتواى حديث اول تا حدود زيادى شباهت دارد.

به نقل مؤلف كتاب مواقف و شارح آن (عضدى ايجى و شريف جرجانى) جمهور متكلمين معتزله و اشاعره مطلق خوابها را خيال باطل و بى‌اساس و فاقد واقعيت پنداشته‌اند!

از متكلمين معتزله نقل شده، كه شرائط ادراك از قبيل مقابله و اثبات شعاع و توسط هواى شفاف و انتفاى حجاب و امثال آنها، در خواب مفقود است، بنابراين هرچه كه در خواب ديده مى‌شود از خيالات فاسد و اوهام باطل است، و ربطى به ادراكات ندارد. اشاعره ميگويند كه: عادت خداوند به خلق ادراك در وجود شخصى در حال خواب او جارى نشده است و ديگر اينكه خواب ضد ادراك است و هم جمع نمى‌شوند بنابراين خواب جز خيال باطل بيش نيست.

هر دو قول مخالف حس و شرع است و خوابهاى صادقه مكذب‌