جزء خدمات اوليّه آن‌هاست. بايد اين كارها انجام شود. اگرما منتظر اين باشيم كه دولت اين‌ها را براى ما درست كند محال است؛ زيرا دولت افغانستان از ابتداء تا امروز از همان مفلس‌هاى ازلى است كه حتى به كارهاى ضرورى خود هم نمى‌رسد. هر چه فحش و دشنام را به دولت نثار كنيد بى تأثير است. بايد در اين مورد خود مردم به‌طور اساسى فكر كنند، تا اين مشكلات را به حد اقل برسانند. فرد، فرد ما بايد در برابر مردم احساس مسئوليت كنيم. اگر كسى مى‌خواهد وجوهات شرعى خود را بدهد، بايد در راه خدا بدهد. اگر تاجران و سرمايه داران مى‌خواهند كارهاى عام المنفعه را انجام دهند، بايد نيت خير داشته باشند و براى خدا انجام دهند؛ زيرا خدمت به مردم خدمت در راه خدا است؛ منتهى براى اين‌كه سرمايه آنان از دست نرود، در بدل خدماتى كه انجام مى‌دهند، مقدارى پول هم از مردم بگيرند؛ مشروط بر اين‌كه در گرفتن پول زياده روى نكنند، بر مردم فقير و كم بضاعت نبايد بيش از حد فشار وارد شود.

محبت شديد به مال‌

«وَ إِنَّهُ لِحُبِّ الْخَيْرِ لَشَدِيدٌ»

جواب سوّمين قسم؛ مى‌فرمايد: محبت شان به‌مال دنيا بسيار شديد است.

عده‌اى از مفسرين در اين‌جا، (خير) را به معنى مال گرفته‌اند. گرچند معنى خير عام است و كارهاى خوب را نيز شامل مى‌شود؛ ولى از اين رو كه آيه مباركه در مقام مذمّت است معلوم مى‌شود كه منظور از خير همان مال است و الّا اگر انسان به كارهاى خير محبت داشته باشد از كمال انسان است؛ زيرا كارهاى خير همه كمال است. كمك به مردم، دوستى به مؤمنين، محبت با خدا و ساير كارهاى خوب همه از كمالات انسانى است و قابل مذمت نيست. در اين‌جا چون آيات مباركه سوره عاديات در مورد مذمت صحبت مى‌كنند دانسته مى‌شود كه مراد از حُب‌الخير،