«مِنَ اللَّهِ ذِي الْمَعارِجِ، تَعْرُجُ الْمَلائِكَةُ وَ الرُّوحُ إِلَيْهِ فِي يَوْمٍ كانَ مِقْدارُهُ خَمْسِينَ أَلْفَ سَنَةٍ»

معارج جمع معرج است مثل مساجد و معابد. يعنى جاى بلند رفتن، عروج نمودن، چه عروج حسّى باشد و چه عروج جسمى و معنوى، فرق نمى‌كند؛ تمام مكان‌هاى كه محل عروج اند همه مخلوق خدا است و به همين جهت خداى متعال جل جلاله آن‌ها را به خود نسبت مى‌دهد. البته مراحل عروج متفاوت است؛ بعضى اوقات انسان به وسيله چيزى به‌سوى فضا مى‌رود به آن نيز عروج گفته مى‌شود. ملائكه به طرف آسمان‌ها پرواز مى‌كند و به‌سوى پروردگارشان مى‌روند؛ آن را نيز عروج مى‌گويد. تقرب روحانى انسان با خدا نيز يك نوع عروج است. به هر صورتى كه باشد تمام مكان‌هاى عروج، مخلوق خداست و خداوند جل جلاله صاحب معارج است.

«تَعْرُجُ الْمَلائِكَةُ وَ الرُّوحُ إِلَيْهِ فِي يَوْمٍ كانَ مِقْدارُهُ خَمْسِينَ أَلْفَ سَنَةٍ»

قبلًا عرض كردم كه روح فرمانده فرشته‌ها است و در چند جاى قرآن كلمه روح، همراه با كلمه ملائكه، ذكر شده است. و در مجموع، از آيات قرآن مجيد دانسته مى‌شود كه مقام روح، بالاتر از مقام ملائكه است. چه مراد از روح، جبرئيل باشد و چه موجود ديگرى غير از جبرئيل. در اين مورد بين مفسّرين گفتگو است. به‌هرحال قرآن مى‌فرمايد: ملائكه و روح، به‌سوى پروردگار خويش عروج مى‌كنند، در روزى‌كه طول آن پنجاه هزار سال است. عروج فرشته‌ها معلوم نيست چگونه است؟ ممكن است اين عروج، حسّى باشد و ممكن است معنوى باشد؛ ولى عروج معنوى فرشته‌ها، محتمل به نظر مى‌رسد؛ زيرا ملائكه‌ها نيز مثل انسان، نياز به تكامل معنوى دارند و ممكن است فرشته‌ها براى تكامل خودشان به‌سوى خدا