نمى دانند كه معتدل تر آن‌ها مكث برزخى خود را يك روز مى داند و بعضى ده روز مى پندارند و كسى در طول برزخ در عذاب و ثواب بوده به مقدار آن جاهل نمى ماند[1]

تكميل بحث قرآنى‌

تا كنون دو آيه در مورد لبث برزخى با احتمال ديگر، گذشت يكى آيه 52 أسرى و ديگرى آيه فوق كه تمام آن چنين است‌ «يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ وَ نَحْشُرُ الْمُجْرِمِينَ يَوْمَئِذٍ زُرْقاً، يَتَخافَتُونَ بَيْنَهُمْ إِنْ لَبِثْتُمْ إِلَّا عَشْراً، نَحْنُ أَعْلَمُ بِما يَقُولُونَ إِذْ يَقُولُ أَمْثَلُهُمْ طَرِيقَةً إِنْ لَبِثْتُمْ إِلَّا يَوْماً» (طه 102- 104)[2]. مجرمين كور شده بر جاهل قاصر كه معذور است صدق نمى كنند؛ قول شيخ مفيد و شيخ (رحمهما الله) به اين آيه ضعيف مى‌شود. آيه اگر لبث برزخى و يا مطلق لبث دنيايى و برزخى را بگويد دلالت بر نابودى ارواح مجرمين مى‌كند و شايد مراد ارواح مجرمين از ده روز همان سؤال و جواب قبر و عذاب آن باشد كه خوش سليقه تر آن‌ها آن را يك روز بيان داشته است. والله العالم.

3- «وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يُقْسِمُ الْمُجْرِمُونَ ما لَبِثُوا غَيْرَ ساعَةٍ كَذلِكَ كانُوا يُؤْفَكُونَ، وَ قالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَ الْإِيمانَ لَقَدْ لَبِثْتُمْ فِي كِتابِ اللَّهِ إِلى‌ يَوْمِ الْبَعْثِ فَهذا يَوْمُ الْبَعْثِ وَ لكِنَّكُمْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ‌ (الروم: 55- 56) از اين دو آيه يك مطلب تازه استفاده مى‌شود كه مؤمنين دانشمند در برزخ معدوم نبوده اند كه مقدار مكث خود را مى دانسته و مجرمون كه مقدار درنگ خود را گاهى يك ساعت و گاهى يك روز و گاهى ده روز گفته اند ناشى از اختلاف نظر و حدس شان است ولى به هر حال شاهد اين است كه مراد لبث برزخى است نه لبث مادّى دنيا كه با

[1] بحارالانوار، تفصيل اين بحث را در كتاب‌هاى فوايد دمشقيه و كتاب روح از نظر دين و عقل و علم روحى و كتاب معاد اين نويسنده مطالعه فرماييد.

[2] مجرمين كور شده، بين خود مى گويند ما لبث و درنگ نكرده‌ايم مگر ده( روز)؛ خوش سليقه تر آن‌ها مى گويند درنگ نكرده‌ايد مگر يك روز.