به تأليف چند جزء كتاب باشد.

معناى لاجَرَمَ‌

اين كلمه كه در زبان فارسى افغانى (حد اقل در نوشته هاى نويسندگان قندهار) إستعمال مى‌شود عربى است، پنج مرتبه در قرآن مجيد (هود 22- نحل 23، 62 و 109 غافر 43) به كار گرفته شده تقريباً با كلمه (لابد) هم معنا مى‌باشد كه در قرآن نيامده است.

چهار نظريه در تفسير و معناى لاجَرَمَ گفته شده است:

1- به منزله سوگند است.

2- براى إثبات مطلب مورد نظر است (خليل).

3- به معناى واجب، حق، شايسته، برازنده و زيبنده (زجاج).

4- براى إثبات اين است كه فلان مطلب تا جايى روشن است كه نيازى به تحقيق ندارد (ابومسلم).

قانون سببيت در اضلال و هدايت‌

«وَ إِذا قِيلَ لَهُمْ ما ذا أَنْزَلَ رَبُّكُمْ قالُوا أَساطِيرُ الْأَوَّلِينَ، لِيَحْمِلُوا أَوْزارَهُمْ كامِلَةً يَوْمَ الْقِيامَةِ وَ مِنْ أَوْزارِ الَّذِينَ يُضِلُّونَهُمْ بِغَيْرِ عِلْمٍ أَلا ساءَ ما يَزِرُونَ‌ (النحل: 24 و 25)؛ و وقتى به آنان گفته شود پروردگار شما چه فرو فرستاده است. مى‌گويند افسانه‌هاى دروغين گذشته‌گان را تا بار گناهان خود را بطور كامل بر دوش كشند و (نيز) پاره‌اى از گناهان كسان نا آگاه كه آنان را گمراه ساخته بودند.

بنا براين اين بى دينان، كفر و معاصى خود را با قسمتى از گناهان مردم نادان ديگر كه گمراه شان ساخته اند بر دوش مى كشند؛ يعنى بار سنگين مباشرت و سببيت هر دو را، واقعاً گمراه كنندگان فاسق به عذاب زيادى روز قيامت گرفتارند و ما اين بحث را در عنوان اضلال جزء اول حدود الشريعه بيان داشته‌ايم ص 443.