گانه باستثناى وسوسه، به شيطان نسبت فعل مباشرى نيست؛ بلكه تسببى است كه به سبب وسوسه شيطان، پيدا مى‌شود.

شيطان در روز قيامت مى‌گويد:

«وَ ما كانَ لِي عَلَيْكُمْ مِنْ سُلْطانٍ إِلَّا أَنْ دَعَوْتُكُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لِي فَلا تَلُومُونِي وَ لُومُوا أَنْفُسَكُمْ ...» (ابراهيم: 22)

من بر شما تسلّطى نداشتم مگر اين كه (بوسيله وسوسه) شما را (به سوى معاصى) خواندم و دعوت كردم شما هم (به رضا و اختيار خود) پذيرفتيد بنا براين مرا سرزنش نكنيد و خود را سرزنش كنيد در آيه 99 و 100 سوره نحل چنين مى خوانيم: شيطان بر آنانيكه إيمان آورده اند و بر پرودگار شان توكّل مى نمايد تسلّطى ندارد. تنها سلطان و تأثير او بر كسانى است كه سرپرستى او را مى پذيرند و بر كسانى كه او را شريك با خدا (در اطاعت) قرار داده اند.

بنا براين به همين مقدار، همه چيز حل مى‌شود، بلى اگر كسى خواسته باشد در خصوصيات مطالبى كه در امور متقدمه، بيان شد تحقيق بيشترى كند ممكن است نكات خوبى را به دست بياورد والله الموفّق.

شيطان به عزّت خداوند قسم خورده كه همه‌ى بنى آدم را گمراه مى‌كنم مگر بندگان مخلص تو را، خدا هم فرموده كه تو و پيروان تو را به دوزخ مى برم.

نكته اخير اين كه وسواس خنّاس، منحصر به شيطان نيست كه آدمى زاد گمراه كننده را نيز شامل مى‌شود «مِنْ شَرِّ الْوَسْواسِ الْخَنَّاسِ، الَّذِي يُوَسْوِسُ فِي صُدُورِ النَّاسِ، مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ‌ (الناس: 4 و 5 و 6)

همانگونه كه وسوسه مردم آدمى را مجبور نمى تواند و چنانچه تصوّرات بد خود إنسان او را به گمراهى مجبور نمى‌سازد هم چنين وسوسه جنّى ها كسى را مجبور به معصيت نمى تواند.