«أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَسالَتْ أَوْدِيَةٌ بِقَدَرِها فَاحْتَمَلَ السَّيْلُ زَبَداً رابِياً وَ مِمَّا يُوقِدُونَ عَلَيْهِ فِي النَّارِ ابْتِغاءَ حِلْيَةٍ أَوْ مَتاعٍ زَبَدٌ مِثْلُهُ كَذلِكَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْحَقَّ وَ الْباطِلَ فَأَمَّا الزَّبَدُ فَيَذْهَبُ جُفاءً وَ أَمَّا ما يَنْفَعُ النَّاسَ فَيَمْكُثُ فِي الْأَرْضِ كَذلِكَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثالَ‌.[1]

از آسمان آبى فرستاد، و دره‌ها به ظرفيت خودشان سيل جارى كردند، و سيل كفى بلند روى خود برداشت و از آنچه براى به دست آوردن زينتى يا متاعى آتشى مى‌گدازند نيز كفى نظير سيل برمى‌آيد. اين چنين خداوند حق و باطل را مثل مى‌زند. اما كف، بيرون افتاده و از ميان مى‌رود، ولى آنچه مردم را سود مى‌رساند در زمين ماندگار مى‌شود. خداوند اين چنين مثل‌ها را مى‌زند».

استعاره تجارت، براى روى‌گردانى از هدايت و روى‌آورى به گم‌راهى:[2]

«أُولئِكَ الَّذِينَ اشْتَرَوُا الضَّلالَةَ بِالْهُدى‌ فَما رَبِحَتْ تِجارَتُهُمْ وَ ما كانُوا مُهْتَدِينَ‌.[3]

آنان كسانى‌اند كه گم‌راهى را با هدايت تاخت زدند و تجارتشان سودى نبخشيد و هدايت‌پذير نبودند».

كنايه‌

كنايه در لغت، پوشيده سخن گفتن است‌[4] و در اصطلاح، سخنى است كه داراى دو معناى دور و نزديك است كه لازم و ملزوم يكديگرند. گوينده سخن، كنايه را چنان بيان مى‌كند كه خواننده يا شنونده به يارى معناى روشن و صريح آن، به معناى دور راه مى‌يابد؛[5] مثلًا «دراز دستى» كنايه از پايمال‌كردن حقوق ديگران‌است، همان سان‌

[1]. رعد: آيه 17.

[2]. شرح المختصر: ج 2 ص 112- 113.

[3]. بقره: آيه 16.

[4]. لسان العرب: ج 12 ص 174.

[5]. ر. ك: فرهنگ بديعى: ص 164؛ انوار البلاغة: ص 312- 313؛ جواهر البلاغة: ص 345- 347؛ شرح‌المختصر: ج 2 ص 123- 125.