يك. تعيين قرآن به عنوان ميزان سنجش روايات:

پاره‌اى از روايات، قرآن را به عنوان معيار بازشناخت روايات ناسره از سره معرفى كرده‌اند. اين روايات كه به «روايات عرض اخبار بر قرآن» موسوم اند، به گونه التزامى گواهى مى‌دهند كه هيچ تحريفى به قرآن راه نيافته است. روايات يادشده، دو دسته‌اند:

الف- رواياتى كه به طور مطلق بر عرضه احاديث بر قرآن تأكيد دارند؛

ب- رواياتى كه ناظر به احاديث متعارض اند و موافقت با قرآن را وجه ترجيح دانسته‌اند. اين دست از روايات، به صورت گسترده در جوامع حديثى شيعه و به صورت محدود در جوامع حديثى اهل سنّت آمده‌اند. به عنوان نمونه امام صادق عليه السلام به نقل از پيامبر صلى الله عليه و آله فرموده است:

فَما وافَقَ كِتابَ اللَّهِ فَخُذوهُ و ما خَالَفَ كِتابَ اللَّهِ فَدَعوهُ.

[1]

هر چه موافق قرآن است، بِدان عمل كنيد و هر آنچه را مخالف آن است، رها سازيد.

پيشْ‌فرض ضرورت عرضه احاديث بر قرآن، اين است كه قرآن به عنوان معيار تمييز روايات سره از ناسره، خود، از هر گونه آسيب، جعل و دستبرد، مصون و پيراسته باشد. به عبارت ديگر، ميزان بازشناخت روايات سره، قرآن است و در صورتى كه تحريفى به قرآن راه يافته باشد، نمى‌توان يقين كرد كه خود از ناسره پاك است و ارجاع احاديث به معيارى كه سلامت خود آن معلوم نيست، معنا ندارد. همين طور اگر مصون از كاستى و دستبرد نبود، به طور مطلق نمى‌توانست سنجه‌اى براى احاديث مشكوك باشد؛ زيرا با عنايت به گستردگى حجم احاديث و مضبوط نبودن موارد و گونه‌هاى مقتضى ترديد در روايات، هرگونه كاستى در قرآن مى‌تواند به اطلاق مورد اشاره در سنجه بودن قرآن براى احاديث آسيب برساند. بنا بر اين، دلالت روشن اين دسته احاديث، جاى تشكيك ندارد.

دو. مرجعيت قرآن در وضعيت فتنه:

بنا بر رواياتى معتبر، مسلمانان هنگام پيش آمدن‌

[1]. الكافى: ج 1 ص 69؛ وسائل الشيعة: ج 27 ص 110؛ صيانة القرآن من التحريف: ص 51.