پيش برد و به اهداف خود نايل گرديد، منافع را به دست آورد و آسيب‌ها و زيان‌ها را دور كرد؟

در آموزه‌هاى اسلام، توكّل به خداى متعال، جايگاه بسيار ويژه‌اى دارد. اين معنا را از فراوانى آيات قرآن كريم كه به موضوع توكّل پرداخته و به آن توصيه كرده مى‌توان استنباط كرد. در قرآن كريم هشت گروه نام برده شده است كه خداوند با تعبير «إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ» دوستى خود را به آنان اعلام داشته است‌[1] كه توكّل‌كنندگان يكى از آن گروه‌هاى هشت‌گانه‌اند.[2] اين موضوع، از اهميت توكّل در نزد پروردگار حكايت مى‌كند.

امام على (ع) در حديثى نقل كرده است كه در شب معراج، پيامبر (ص) از خداوند پرسيده است: «پروردگارا! برترين اعمال كدام است؟». خداى عزيز و جليل فرموده است: «نزد من چيزى برتر از توكّل بر من و خشنودى به آن چه قسمت كرده‌ام نيست».[3]

همچنين توكّل، يكى از مقامات بلند عرفانى است و بيشتر عارفان مسلمان، يكى از مقامات اهل يقين را رسيدن به درجه توكّل به شمار آورده‌اند كه البته دست يافتن به آن در نهايت دشوارى است؛ زيرا لازمه آن رسيدن به درجه بالايى از معرفت و يقين است. از ويژگى‌هاى اين درجه آن است كه اسباب و وسايل را ببينى و از تدبير و تلاش نيز مضايقه نكنى؛ با اين حال فقط خدا را مؤثر اصلى بدانى و براى نيل به‌

[1]. گروه‌هاى: محسنين، توابين، متطهرين، متقين، صابرين، مقسطين، اهل جهاد فى سبيل الله و متوكلين.

[2]. آل عمران: 159: إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ.

[3]. ارشاد القلوب، ج 1، ص 199؛ بحار الأنوار، ج 74، ص 21، ح 6.