اين كه در حقيقت چه كسى نزد خداوند پرهيزكارتر است و سرانجامِ خوشى خواهد داشت، براى افراد بشر نامعلوم است؛ زيرا پرهيزكارى بر دو پايه استوار است: ايمان و عمل صالح، و ارزشمندى عمل صالح نيز در گرو حُسن نيت است، و هم ايمان و هم نيّتِ انسان، از امور درونى است و به طور يقينى احرازشدنى نيست. بنابراين در باره هم‌نوعان نمى‌توان قضاوت قطعى كرد و آنان را محبوب يا مبغوض درگاه الهى دانست. همچنين سرانجام افراد نيز نامعلوم است؛ چه بسيار گنهكارانى كه در پايان موفق به توبه و بازگشت به سوى پروردگار مى‌شوند و جايگاهى والا نزد خداوند مى‌يابند و چه بسيار مؤمنان و نيكوكارانى كه در پايان پيرو شيطان مى‌گردند و از درگاه الهى رانده مى‌شوند. ازاين‌رو هيچ كس مجاز نيست خود را به خاطر امورى چون دانش بيشتر، مقام و منصب بالاتر، ثروت فراوان‌تر يا حتى عبادت و بندگى بيشتر، برتر از ديگرى بداند و او را خفيف بشمارد. بر اساس آموزه‌هاى قرآنى و روايى، برخورد متكبرانه با هم‌نوعان به هيچ وجه جايز نيست و حتى پيامبران نيز على رغم جايگاه رفيعشان در پيشگاه خدا، به تكبر در مقابل انسان‌هاى ديگر يا خفيف و سبك شمردن آنان مجاز نيستند.

فلسفه فروتنى‌

چگونه فروتنى را مى‌توان مهم‌ترين راهبرد دين اسلام براى روابط ميان‌فردى انسان‌ها دانست؟ پاسخ به اين سؤال، فلسفه فروتنى را آشكار مى‌سازد. براى پاسخ، تبيين جايگاه انسان و برخوردارى از كرامت و حرمت ذاتى، ضرورى است. گفتيم كه انسان‌ها نسبت به يكديگر دو نوع فضيلت و برترى مى‌توانند داشته باشند. يكى برترى باطنى يا واقعى و ديگرى برترى ظاهرى يا غير واقعى.