پژوهشى در باره خشوع و حضور قلب در نماز

از منظر قرآن كريم، خشوع (خاكسارى) در نماز، نخستين ويژگىِ مؤمنان راستين، و شرط اوّل كاميابى در زندگى است:

«قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ\* الَّذِينَ هُمْ فِي صَلاتِهِمْ خاشِعُونَ.[1]

تحقيقاً مؤمنان، كامياب شدند؛ آنها كه در نمازشان خشوع دارند».

چنان كه ملاحظه شد، در احاديث اهل بيت عليهم السلام نيز ضرورت خشوع براى نمازگزار مورد تأكيد قرار گرفته است. براى تبيين اين ويژگى بايد ديد كه: معناى كلمه «خشوع» چيست؟ خشوع در نماز، چه قدر اهمّيت دارد؟ و چگونه مى‌توان اين ويژگى را تحصيل كرد؟

خشوع، در لغت‌

خشوع در لغت، به معناى اظهار نهايت فروتنى (خاكسارى) در برابر ديگرى با پايين آوردن سر، و نگاه كردن به زمين و فرو كاستن از صدا و نگاه است. خليل بن احمد در اين باره مى‌گويد:

الخشوع: رميك ببصرك إلى الأرض ... و أخشعت أي طأطأت الرأس كالمتواضع.

و الخشوع المعنى من الخضوع إلا أن الخضوع فى البدن و هو الإقرار بالاستخدام و

[1]. مؤمنون: آيه 1- 2.