عبد، در آخر نماز، از پيشگاهِ مقدّس الهى باز مى‌گردد، اوّلين چيزى كه سوغات مى‌آوَرَد، سلامى از ناحيه اوست.[1]

آية اللَّه بهجت، شخصاً آن قدر از انس با خدا لذّت مى‌برد كه طبق نقل نزديكان ايشان، نيمى از شبانه روز را به عبادت مشغول بود.[2]

رمز خودسازى و سازندگى‌

چنان كه گفتيم بر اساس آموزه‌هاى قرآن كريم، پيامبر صلى الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام و تجربه بزرگان اهل معرفت، نماز، بالاترين نقش را در رشد و شكوفايى انسان دارد و در يك جمله: نماز، رمزخودسازى و سازندگى است. از اين رو، در نظام اسلامى، بايد تقويت و تعميق فرهنگ نماز، در صدر همه اولويت‌ها باشد؛ اما با كمال تأسف بايد گفت كه غالب مردم و حتى بسيارى از نخبگان، اين جان‌مايه حركت به سوى قلّه تكامل را، چنان كه بايد نمى‌شناسند، و آن چنان كه شايد، از آن، بهره نمى‌برند!

چه بسا، جويندگان كمال، عمرى را در جستجوى راه‌نما و مُرشد و دستور العمل‌هاى سُلوكى، به سر مى‌آورند، در حالى كه از اين كيمياى بى بديل خودسازى و سازندگى، غافل اند. در صورتى كه اگر به آيات روح‌بخش قرآن و سخنان پيامبر صلى الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام- كه سرآمد راه‌نمايان بشرند- مراجعه كنند، به سادگى در مى‌يابند كه نماز، بهترين و نزديك‌ترين راهِ رسيدن به مقصد اعلاى انسانيت است.

با در نظر گرفتن آنچه در تبيين «حكمت نماز» بيان شد، حتى اگر شريعت نيز آن را واجب نمى‌دانست، عقل سليم، پايبندى به آن را ضرورى مى‌شمرد؛ زيرا هيچ عاقلى خود را از آن همه آثار و بركات اين رمز رستگارى و كاميابى محروم نمى‌كند. از اين رو، بر پايه حديث «جنود عقل و جهل»، امام صادق عليه السلام، نماز را در شمار سپاهيان عقل‌

[1]. زمزم عرفان: ص 90.

[2]. زمزم عرفان: ص 90.