بنده‌اش، اساسى‌ترين دستاورد ذكر الهى است. ايشان مى‌فرمايد:

ذِكرُ اللَّهِ لِاهلِ الصَّلاةِ أكبَرُ مِن ذِكرِهِم إيّاهُ. ألاتَرى‌ أنَّهُ يَقولُ:

«فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ»[1].[2]

ياد كردن خدا از نمازگزاران، بزرگ‌تر است از ياد كردن آنها از خدا. آيا نمى‌بينى كه او مى‌فرمايد: «مرا ياد كنيد تا شما را ياد كنم»[3].

نماز، كامل‌ترين جلوه ياد خدا

در شرايطى كه حكمت همه عبادات، ياد خداست، انگشت نهادن بر نماز به صورت خاص به عنوان عملى كه حكمت آن، ياد خداست، اشاره به اين است كه نماز، بيش از هر عبادت ديگرى، خدارا را به انسان، يادآور مى‌شود؛ يعنى نماز، كامل‌ترين جلوه ياد خدا (ذكر) است. از اين رو، خداوند متعال، خطاب به موسى عليه السلام مى‌فرمايد:

«إِنَّنِي أَنَا اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدْنِي وَ أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِكْرِي.[4]

منم، من، خدايى كه جز من خدايى نيست. پس مرا عبادت كن و نماز را براى ياد كردن از من به پا دار».

[1]. بقره: آيه 152.

[2]. ر. ك: ح 223.

[3]. بر پايه اين تفسير، كلمه« اللَّه» در آيه‌« وَ لَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ»، فاعل« ذكر» است. در اين صورت، معناى آيه چنين است: ياد كردن خدا[ از ذاكر خويش‌]، بزرگ‌تر[ از ياد شدن او] ست توسط ذاكر. البته اين آيه، تفسير ديگرى هم دارد كه طبق آن، كلمه« اللَّه» مفعول ذكر است؛ يعنى خدا را ياد كردن،[ از ديگر كارها] بزرگ‌تر است. علامه طباطبايى در اين باره ذيل آيه مذكور مى‌فرمايد:« جمله‌« وَ لَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ»، به منزله ترقّى در تبيين آثار و بركات ياد خدا در نماز است. گويا مى‌فرمايد: نماز بگزار تا تو را نه تنها از كارهاى زشت و ناپسند باز دارد، بلكه در نتيجه ياد كردن از خدا در اين فريضه الهى، بركات بزرگى نصيب تو خواهد شد كه بازدارندگى از كارهاى زشت، نسبت به آن، كوچك و جزئى است. بنا بر اين، ذكر خدا در نماز، بزرگ‌ترين خير و بركتى است كه ممكن است به يك انسان برسد».

[4]. طه: آيه 14.