سوى پيامبر، حتى سوره‌هاى نازل شده در ماه‌هاى آخر زندگانى ايشان دلالت ندارند. افزون بر اين كه ضعف سند در برخى از اين روايات و اضطراب متن در برخى ديگر، ايرادهايى هستند كه بر آنها وارد شده‌اند.[1] با اين همه مى‌توان از اين شواهد، اهميت دادن پيامبر صلى الله عليه و آله به امر تدوين، ترتيب و حفظ وجود كتبى قرآن را نتيجه گرفت و گفت: با توجه به نزول بيش از هشتاد سوره در مكه و نزول بيشتر سوره‌هاى مدنى پيش از سال‌هاى پايانى عمر پيامبر خدا صلى الله عليه و آله، تعداد بسيار زيادى از سوره‌ها، تحت نظارت ايشان مرتب شده و تعداد اندك باقى‌مانده نيز از سوى امام على عليه السلام و ساير نزديكان مرتب شده است؛ همان گونه كه از سفارش آن حضرت هنگام وفات به على عليه السلام فهميده مى‌شود. پيامبر فرمود: «قرآن، كنار بستر من، در جزوه‌ها، حريرها و كاغذهاست. آنها را جمع كن و نگذار ضايع شود، چنان كه يهود تورات را ضايع كردند» و على عليه السلام به وصيت آن حضرت عمل كرد.[2]

ديدگاه دوم: اجتهادى بودن ترتيب سوره‌هاى قرآن‌

جمعى معتقد به اجتهادى بودن ترتيب كنونى قرآن اند. مالك (م 179 ق)، طبرى (م 310 ق)،[3] ابن فارس (م 395 ق)،[4] مكّى بن ابى طالب (م 437 ق)،[5] عزّ الدين بن عبد السلام (م 660 ق)،[6] خطابى (م 388 ق)،[7] و از بزرگان شيعه: محدّث نورى‌

[1]. ر. ك: الانتصار للقرآن: ج 1 ص 60، 279، 288؛ تاريخ قرآن، محمّدهادى معرفت، ص 85.؛ پژوهشى درمصحف امام على عليه السلام: ص 193- 198.

[2]. تفسير القمى: ج 2 ص 451.

[3]. ر. ك: البرهان فى علوم القرآن: ج 1 ص 257؛ تاريخ قرآن، حجتى: ص 229.

[4]. البرهان فى علوم القرآن: ج 1، ص 258- 259.

[5]. كاوشى در تاريخ جمع قرآن: ص 15.

[6]. كاوشى در تاريخ جمع قرآن: ص 15.

[7]. ر. ك: تاريخ قرآن، محمدباقر حجتى، ص 229.