نَزَلَ القُرآنُ جُملَةً واحِدَةً فى شَهرِ رَمَضانَ فى لَيلَةِ القَدرِ فَجُعِلَ فى بَيتِ العِزَّةِ ثمّ انزِلَ عَلى النَّبِىّ صلى الله عليه و آله فى عِشرينَ سَنَةً جَوابَ كَلامِ النّاسِ.[1]

قرآن به يكباره در شب قدر ماه رمضان فرود آمد و در بيت العزّه قرار گرفت، و بعد، در طول بيست سال به در جواب درخواست مردم به پيامبر صلى الله عليه و آله نازل شد.

د- ادلّه و شواهد عقلى‌

يك. بعثت پيامبر خدا صلى الله عليه و آله بنا بر رأى مشهور اماميه‌[2] و برخى روايات اهل سنّت،[3] در 27 رجب رخ داده است.[4] از سويى ديگر، مفسّران و صاحب‌نظران فريقين بر هم‌زمانى بعثت و آغاز نزول، متفق اند،[5] بنا بر اين، نزول قرآن در ماه رمضان- كه آيات و روايات بدان اشاره دارند-، نزول دفعى همه قرآن است، نه آغاز نزول تدريجى؛ زيرا نزول تدريجى از ماه رجب آغاز شده است.

دو. در آياتى كه سخن از نزول قرآن در ماه رمضان رفته، تعبير «انزال» آمده و اين تعبير، حكايت از نزول دفعى دارد. توضيح، آن كه برخى قرآن پژوهانْ مانند راغب اصفهانى (م 425 ق) گفته‌اند كه «تنزيل» از باب تفعيل، غالباً بر نزول تدريجى دلالت مى‌كند؛ اما «إنزال» از باب افعال، اعم از آن است و هم بر اين معنا و هم بر نزول دفعى دلالت دارد.[6] فخر رازى (م 606 ق) نيز با او هم‌رأى است، جز آن كه‌

[1]. الدرّ المنثور: ج 1 ص 189.

[2]. ر. ك: الكافى: ج 4 ص 149؛ مرآة العقول: ج 16 ص 365؛ بحار الأنوار: ج 18 ص 190.

[3]. الدرّ المنثور: ج 3 ص 235؛ كنز العمّال: ج 12 ص 312 ح 35169.

[4]. در باره اثبات اين قول ر. ك:« پژوهشى در باره آغاز نزول قرآن»، جعفر نكونام، صحيفه مبين: شماره 26، ص 51- 52.

[5]. ر. ك: الميزان فى تفسير القرآن: ج 2 ص 16؛ الدرّ المنثور: ج 6 ص 368؛ تفسير الطبرى: ج 30 ص 318- 319؛ تفسير سمرقندى: ج 3 ص 493؛ تاريخ اليعقوبى: ج 2 ص 23؛ السيرة النبويّة، ابن هشام: ج 1 ص 157؛ المناقب، ابن شهرآشوب: ج 1 ص 73.

[6]. مفردات الفاظ القرآن: ص 799- 800.