در آيه مشهور «حفظ»:

«إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ‌.[1]

ما ذكر را فرو فرستاديم، و ما نگه دارنده آنيم».

در روايات اهل بيت عليهم السلام نيز گاه كلمه «ذكر» براى اشاره به قرآن آمده است، چنان‌كه امام صادق عليه السلام درباره آيه 44 سوره زخرف فرمودند:

«الذّكرُ القرآنُ؛ ذكر، قرآن است».[2]

بيشتر مفسّران، «ذكر» را در شمار نام‌هاى اصلى قرآن آورده و نام‌گذارى آن بدين نام را به گونه‌هاى مختلف توجيه كرده‌اند، از جمله آن كه قرآن، يادآور فرايض و احكام به بندگان است يا قرآن، بزرگى و شرافت است براى كسى كه بدان ايمان آوَرَد.[3]

5. مُصحَف‌

مصحف، صيغه اسم مفعول (باب افعال) از ريشه «ص ح ف» و در لغت به معناى مجموعه‌اى از ورق‌هاست كه به صورت يكجا گرد آمده باشند.[4] اين كلمه در قرآن نيامده، ولى كلمه «صُحُف» (جمعِ صحيفه: پوست يا كاغذ كه بر آن مى‌نوشته‌اند[5]) از همين ريشه، در هشت آيه قرآن آمده است‌[6] و از ميان آنها، تنها آيه دوم سوره بيّنه به روشنى به قرآن اشاره دارد:

«رَسُولٌ مِنَ اللَّهِ يَتْلُوا صُحُفاً مُطَهَّرَةً[7]

فرستاده‌اى از سوى خداوند كه صحيفه‌هاى پاك را تلاوت مى‌كند».

[1]. حجر: آيه 9.

[2]. ر. ك: ص 46 ح 15.

[3]. تفسير الطبرى: ج 1 ص 64 و 68؛ مجمع البيان: ج 1 ص 41؛ التبيان فى تفسير القرآن: ج 1 ص 19؛ التسهيل: ج 1 ص 5.

[4]. ر. ك: العين: ج 3 ص 120؛ لسان العرب: ج 9 ص 186 ماده« صحف».

[5]. المصباح المنير: ص 334، الصحاح: ج 4 ص 1384 ماده« صحف».

[6]. المعجم المفهرس: ص 403.

[7]. بيّنه: آيه 2.