ج. هيجانات چيستند؟

هيجانات، پديده‌هايى چند وجهى‌اند. هيجانات تا اندازه‌اى حالت‌هاى عاطفى ذهنى هستند كه باعث مى‌شوند تا به شيوه خاصّى احساس كنيم و مثلًا خشمگين يا شاد شويم. هيجانات، پاسخ‌هاى زيستى نيز هستند؛ واكنش‌هاى فيزيولوژيك كه بدن را براى عمل سازگارى آماده مى‌سازند. بدن ما هنگام هيجان‌زدگى، طورى فعّال مى‌شود كه با حالات غيرهيجانى فرق دارد؛ افزايش ضربان قلب، عضلات درهم تنيده و تنفّس سريع را تجربه مى‌كنيم. هيجان‌ها، بيشتر كاركردى هستند، بسيار شبيه به گرسنگى كه كاركردى است. خشم، ما را براى جنگيدن با دشمن، آماده مى‌كند و ترس، ما را براى گريختن از خطر، آماده مى‌سازد. نهايت اين كه هيجانات، پديده‌هايى اجتماعى‌اند. هيجانات، حالت‌هاى متمايز چهره‌اى و بدنى توليد مى‌كنند كه تجربه‌هاى هيجانى درونى ما را به ديگران مى‌رسانند.

با توجّه به اين كه هيجانات مى‌توانند پديده‌هاى ذهنى، فيزيولوژيك، كاركردى و اجتماعى باشند، به نظر مى‌رسد كه مفهوم هيجان، تعريف صريح و روشنى نداشته باشد. هيجانات در تجربه روزمرّه، واضح به نظر مى‌رسند. هر كس مى‌داند كه احساس شادى و خشم چيست. به همين خاطر، امكان دارد شما بپرسيد: پس مشكل چيست؟ مشكل، اين است: تا وقتى از كسى نخواسته‌اند كه هيجان را تعريف كند، مى‌داند هيجان چيست‌[1]. براى رسيدن به تعريف هيجان، بايد به بيان مؤلّفه‌هاى هيجان پرداخت، تا بتوان تعريفى جامع از آن، ارائه داد.

[1]. انگيزش و هيجان، ص 301.