تلفات و صدمات وارده، دچار يأس و نوميدى شده بودند، به كار رفته است. در تمامى موضوعات گروه اوّل كه مربوط به پيامبر (ص) است، هدف مقايسه در جهت موافق قرار دارد و به عبارتى از مقايسه همسو استفاده شده است؛ امّا در موضوع جهاد و سختى‌هاى آن براى مجاهدان، مقايسه ناهمسو به كار رفته است.

كاربردها

در ادامه به هر يك از اين موضوعات در دو بخش مقايسه همسو و ناهمسو مى‌پردازيم.

مقايس همسو

دشمنان پيامبر اكرم (ص) همواره با ايجاد موانع و كارشكنى، قصد داشتند جلوى پيشرفت دعوت ايشان را بگيرند. اين مخالفت‌ها- كه در قالب موضوعات و جريان‌هاى گوناگون شكل مى‌گرفت-، موجب نگرانى و ناراحتى حضرت مى‌شد. در ادامه با اشاره به هر يك از اين جريانات نگران‌كننده، نقش مقايسه صعودىِ همسو در برطرف نمودن اين نگرانى‌ها و روحيه‌بخشى به پيامبر (ص) تبيين مى‌گردد.

يك. درخواست‌هاى نامعقول‌

يكى از موضوعات نگران كننده براى پيامبر خدا (ص)، درخواست‌هاى نامعقولى بود كه از طرف مخالفان ايشان انجام مى‌شد. آنها در قبال اسلام آوردنشان شرطهايى مى‌گذاشتند و درخواست‌هاى نا به جايى از وى داشتند. گاه مى‌گفتند: به تو ايمان نمى‌آوريم مگر اين‌كه: چشمه جوشانى از اين سرزمين براى ما خارج سازى! باغى از نخل و انگور از آن تو باشد و نهرها در لابه لاى آن جارى كنى! آسمان را قطعه‌قطعه بر سر ما فرو ريزى! خداوند و فرشتگان را حاضر كنى! كاخى از طلا داشته باشى! به آسمان بالا روى و نامه‌اى بر ما فرود آورى![1] گاه نيز تقاضاى تغيير يا تبديل قرآن را داشتند.[2] زمانى مى‌گفتند: بايد به ما نيز همان مقامات و آياتى كه به فرستادگان‌

[1].( وَ قالُوا لَنْ نُؤْمِنَ لَكَ حَتَّى تَفْجُرَ لَنا مِنَ الْأَرْضِ يَنْبُوعاً أَوْ تَكُونَ لَكَ جَنَّةٌ مِنْ نَخِيلٍ وَ عِنَبٍ فَتُفَجِّرَ الْأَنْهارَ خِلالَها تَفْجِيراً أَوْ تُسْقِطَ السَّماءَ كَما زَعَمْتَ عَلَيْنا كِسَفاً أَوْ تَأْتِيَ بِاللَّهِ وَ الْمَلائِكَةِ قَبِيلًا أَوْ يَكُونَ لَكَ بَيْتٌ مِنْ زُخْرُفٍ أَوْ تَرْقى‌ فِي السَّماءِ وَ لَنْ نُؤْمِنَ لِرُقِيِّكَ حَتَّى تُنَزِّلَ عَلَيْنا كِتاباً نَقْرَؤُهُ قُلْ سُبْحانَ رَبِّي هَلْ كُنْتُ إِلَّا بَشَراً رَسُولًا)( سوره اسرا، آيه 93- 90).

[2].( وَ إِذا تُتْلى‌ عَلَيْهِمْ آياتُنا بَيِّناتٍ قالَ الَّذِينَ لا يَرْجُونَ لِقاءَنَا ائْتِ بِقُرْآنٍ غَيْرِ هذا أَوْ بَدِّلْهُ قُلْ ما يَكُونُ لِي أَنْ أُبَدِّلَهُ مِنْ تِلْقاءِ نَفْسِي إِنْ أَتَّبِعُ إِلَّا ما يُوحى‌ إِلَيَّ إِنِّي أَخافُ إِنْ عَصَيْتُ رَبِّي عَذابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ)( سوره يونس، آيه 15).