در جنگ «احد» و نيز سرزنش كسانى كه در اين جنگ، سستى كردند و از خود ضعف و زبونى نشان دادند، به يادآورى پايدارى خداپرستان پيشين اشاره نموده است و از عدم سستى و ضعف و تسليم پذيرى آنان در مقابل دشمن خبر مى‌دهد:

(وَ كَأَيِّنْ مِنْ نَبِيٍّ قاتَلَ مَعَهُ رِبِّيُّونَ كَثِيرٌ فَما وَهَنُوا لِما أَصابَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ ما ضَعُفُوا وَ مَا اسْتَكانُوا وَ اللَّهُ يُحِبُّ الصَّابِرِينَ.[1]

چه بسيار پيامبرانى كه مردان الهى فراوانى به همراه آنان جنگ كردند! آنها هيچ گاه در برابر آنچه در راه خدا به آنان مى‌رسيد، ناتوانى از خود نشان ندادند و تسليم نشدند و خداوند، شكيبايان را دوست دارد).

در اين آيه، از پيامبرانى ياد مى‌كند كه گروه‌هاى بسيارى از دانشمندانى كه ارتباط و پيوندشان با خدا محكم بود،[2] دور آنها جمع مى‌شدند و همراه با آنها با دشمنان دين مى‌جنگيدند. هرچند در اين جنگ‌ها، ناراحتى‌ها و رنج‌هاى زيادى به آنان مى‌رسيد ولى چون در راه خدا بود، نه سستى مى‌كردند و نه ضعف نشان مى‌دادند و نه خوار و درمانده مى‌شدند؛ سه حالتى كه بعضى از مسلمانان در جنگ احد به آن گرفتار شدند. لذا براى از بين بردن آثار نامطلوب اين حالت، از تاريخ پيشينيان و معرّفى اسوه‌هايى براى مقاومت، كمك گرفته شد.

طبق نقل قرآن، شيوه پيامبران در برخورد با آزار ديگران، بردبارى بوده است:

(وَ ما لَنا أَلَّا نَتَوَكَّلَ عَلَى اللَّهِ وَ قَدْ هَدانا سُبُلَنا وَ لَنَصْبِرَنَّ عَلى‌ ما آذَيْتُمُونا وَ عَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُتَوَكِّلُونَ.[3]

و چرا بر خدا توكّل نكنيم، با اين‌كه ما را به راه‌هاى [سعادت‌] مان رهبرى كرده است!؟ و ما به طور مسلّم در برابر آزارهاى شما صبر خواهيم كرد و توكّل كنندگان، بايد فقط بر خدا توكّل كنند!).

نقل اين برخورد و واكنش صحيح و خردمندانه در كنار يادآورى اذيت‌هاى آنان و پيروانشان، مى‌تواند براى تسلّى خاطر پيامبر اكرم (ص) باشد كه از كارشكنى‌ها و

[1]. سوره آل عمران، آيه 146.

[2].« ربيون» جمع« ربى» است و به كسى گفته مى‌شود كه ارتباط و پيوند او با خدا محكم باشد، و با ايمان، دانشمند، با استقامت و با اخلاص باشد( تفسير نمونه، ج 3، ص 121).

[3]. سوره ابراهيم، آيه 12.