اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! روزه بر شما مقرّر شده است، همان گونه كه بر كسانى كه پيش از شما [بودند] مقرر شده بود. باشد كه پرهيزگارى كنيد).

از آن جا كه روزه‌دارى، همراه با مشقّت و دشوارى است و انجام دادن آن با محروميت از لذايذ مادى همراه است، و به همين جهت، از آن به عنوان كفّار برخى گناهان استفاده مى‌شود،[1] براى تشويق به روزه‌دارى و تحمّل راحت‌تر آن، به فراگير بودن آن در ميان امّت‌ها اشاره شده است.[2]

مقايس ناهمسو

پيش از اين بيان شد كه توجّه به فراگير بودن يك سختى، موجب رهايى از احساس تنهايى در ابتلاى به سختى است. اين توجّه‌بخشى يا با مقايسه هم‌سطح در جهت همسو اتفاق مى‌افتد، يا در جهت ناهمسو. نمونه‌هاى فراوانى از شكل اوّل در بخش پيشين گذشت. در همه آن موارد، با يادآوردى مشكلات ديگر افراد، از كسانى كه هم‌جهت و موافق با فرد دچار سختى بودند، به عمومى‌سازى مشكل و تحمّل آن كمك مى‌شد؛ امّا در اين بخش، آياتى مطرح مى‌شوند كه در آنها مشكلات افراد از گروه مقابل يادآورى مى‌شود و با بيان اشتراك درد و رنج ميان افراد خودى و غير خودى، از تنيدگى و دشوارى آن كاسته مى‌شود. در نتيجه، صبر براى آنها آسان و هموار خواهد شد.

كاربرد قرآنى اين روش را مى‌توان در آيات مربوط به جريان جنگ «احد» مشاهده نمود. پس از اين واقعه دردناك- كه به مجروح و كشته شدن جمع زيادى از مسلمانان انجاميد-، مسلمانان روحيه خود را از دست دادند؛ زيرا مشركان در آن روز هر چند به تمام معنا بر لشكر اسلام غالب نشدند، و جنگ به نفع آنان و شكست مسلمانان پايان نيافت، ولى شديدترين صدمه را به مؤمنان زدند؛ چون هفتاد نفر از سران شجاع مسلمانان كشته شدند، و تازه همه اين مصيبت‌ها در داخل‌

[1]. براى مثال، قتلِ نفس افزون بر ديه، كفّاره دارد و آن آزاد كردن يك بنده يا دو ماه روزه گرفتن است( تسنيم، ج 9، ص 267).

[2]. تسنيم، ج 9، ص 270.