در اين روش، از دو نوع تعميم مى‌توان استفاده نمود: يكى تعميم در ابتلاى به مشكل و ديگرى تعميم در واكنش به مشكل و الگو قرار دادن ديگران. نوع اوّل را «تعميم ابتلايى» و نوع دوم را «تعميم الگويى» نام‌گذارى مى‌كنيم و در ادامه، با توضيح بيشتر هر كدام به مبانىِ قرآنى آنها اشاره مى‌نماييم.

الف- تعميم ابتلائى‌

اوّلين مرحله در مقايسه هم‌سطح، اطلاع يافتن از سختى‌هاى اطرافيان است. آگاهى يافتن از مشكلات اين افراد، اثبات‌كننده وجود چنين مشكلاتى براى ديگران است كه نتيجه آن، تنها نديدن خويش در ابتلاى به مشكلات است. زمانى كه انسان در يك موقعيت دشوار قرار مى‌گيرد، در نگاه اوّل چنين مى‌پندارد كه سختى‌ها و مشكلات فقط براى او اتفاق افتاده است و تنها اوست كه مبتلاى به مصيبت شده است. لذا از اين جهت، دچار احساس تنهايى مى‌شود. احساس تنهايى نيز از عوامل فشار روانى است كه موجب كاهش نيروى مقاومت و طاقت‌فرسا شدن تحمّل سختى مى‌شود؛ امّا هنگامى كه از سختىِ وارد شده بر ديگر افراد باخبر شويم و به اين حقيقتْ آگاهى پيدا كنيم كه چنين سختى‌هايى، براى همه افراد در طول تاريخ وجود داشته است و ديگران نيز پيش از ما يا همراه ما با چنين مشكلاتى درگير بوده و هستند، خود را در وارد آمدن سختى‌ها تنها نخواهيم ديد؛ بلكه رنج خود را در كنار رنج ديگران و شبيه آنان ارزيابى مى‌كنيم. تنها نديدن خود در ابتلاى به سختى نيز موجب كاهش فشار روانىِ حاصل از آن مى‌شود.

از اين رو، هر چه تعداد افراد درگير با آن سختى بيشتر باشد و ما از وجود آنها باخبر شويم، احساس تنهايى، كم‌رنگ‌تر خواهد شد و فشار روانىِ حاصل از آن نيز كاهش بيشترى خواهد داشت. مثلًا سطح توانمندى براى تحمّل يك بيمارى آن جا كه براى افراد يك خانواده يا محلّه‌اى از شهر اتفاق افتاده باشد با جايى كه آن بيمارى، دامنگير عموم مردم شهر شده باشد، پايين‌تر خواهد بود. وضوح اين مطلب چنان است كه هم در زبان عربى با جمله «البليّةُ إذا عَمّت طابت أو هانت»[1] و هم در

[1]. بحار الأنوار، ج 32، ص 261.