موقّتى بودن سختى‌ها توجّه شود، توان تحمل انسان افزايش مى‌يابد و سختى‌ها تحمّل‌پذير مى‌شوند.[1]

با توجّه به آنچه بيان شد، مسئله «انتظار گشايش»، معنا مى‌يابد؛ زيرا لازمه ناپايدار دانستن سختى، انتظار گشايش و پايان يافتن سختى است. انتظار فرج در كارها و اميد به آسانى و آسودگى پس از دشوارى و ناراحتى، نقش بسيار مهمى در اميدوارى انسان‌ها دارد. كسى كه سختى‌ها را پايان‌ناپذير بداند، نااميد مى‌گردد و نااميدى، عامل بسيار مهمى در افزايش تنيدگى است؛ امّا در صورت توجّه به اصل پايان‌پذيرى سختى، انتظار گشايش، شكل مى‌گيرد و همين امر، از شدّت تنيدگى و فشار روانى مى‌كاهد.

كاربردها

در اين جا به سه موقعيت دشوار كه با تأكيد بر اصل پايان‌پذيرى سختى از فشار آن كاسته شده است، اشاره مى‌شود.

يك. رسالت الهى‌

در سوره مبارك شرح، تمام شدن سختى‌هاى امر رسالت، در قالب يك سنّت هميشگى كه «پس از هر سختى، آسانى خواهد آمد»، دو مرتبه تكرار شده است:

(فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً\* إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً.[2]

به يقين، با سختى، آسانى است. مسلّماً با سختى، آسانى است).

الف و لام در «العسر» الف و لام جنس است. يعنى جنس عُسر (سختى)، اين طور است كه به دنبالش يُسر (آسانى) مى‌آيد. منظور از «مع» در اين جا واقع شدن آسانى به دنبال سختى است، نه اين‌كه آسانى و سختى در زمان واحد تحقّق يابند.[3] اين آيات به عنوان دليلى هستند براى برداشتن سختى و سنگينىِ رسالت پيامبر (ص) كه در همين سوره، بيان شده است؛[4] چون رسالتى كه خداى تعالى بر عهده ايشان گذاشت، سنگين‌ترين بارى است كه بر يك بشر تحميل مى‌شود. تكذيب دعوت وى از جانب مخالفان و اسخفاف ايشان نيز اين دشوارى را دوچندان مى‌كرد. از اين رو،

[1]. ر. ك: رضايت از زندگى، ص 252.

[2]. سوره شرح، آيه 5 و 6.

[3]. ترجمه تفسير الميزان، ج 20، ص 532 و 534.

[4].( أَ لَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ‌ وَ وَضَعْنا عَنْكَ وِزْرَكَ‌ الَّذِي أَنْقَضَ ظَهْرَكَ‌)( سوره شرح، آيه 1- 3).