و از اهل كتاب، كسانى هستند كه به خدا، و آنچه بر شما نازل شده، و آنچه بر خودشان نازل گرديده، ايمان دارند، در برابر [فرمان‌] خدا خاضع‌اند و آيات خدا را به بهاى ناچيزى نمى‌فروشند).

با در نظر داشتن آياتى چون آيات 51 تا 55 سوره نساء[1] كه از كفر بعضى از اهل كتاب و ايمان برخى ديگر خبر داده است، همچنين با توجّه به ارتباط اين آيه با آيات 180 تا 187 اين سوره كه از كارشكنى‌ها و آزار و اذيت‌هاى فراوان اهل كتاب سخن گفته است، مطلب ياد شده، قابل استفاده است.[2]

يكى ديگر از تكاليف الهى كه در آن از توجّه‌دهى به جايگزينى استفاده شده است، انفاق و بخشش مال در راه خداست. انفاق از آن رو كه به ظاهر، موجب فنا و نابودى مال مى‌شود،[3] براى انسان، سخت و دشوار مى‌نمايد. اين دشوارى به خاطر وسوسه و وعده‌هاى شيطان مبنى بر فقر و تهى‌دست شدن،[4] بيشتر مى‌شود و فشار روانى آن افزوده مى‌گردد؛ امّا يكى از راه‌هاى كاهش اين فشار و آسان شدن انفاق، توجّه به جايگزين شدن اموال انفاق شده است. كسى كه يقين دارد كمبود مادى‌اى كه به خاطر انفاق، در مالش پديد آمده است، جبران خواهد شد، اين عمل خود را نتيجه‌بخش ارزيابى مى‌كند. لذا ترسى از تهى‌دست شدن ندارد؛ امّا كسى كه به اين مطلب توجّه يا اعتقاد ندارد، اگر اين عمل خود را در ظاهر داراى نتيجه منفى نداند، حداقل آن را بى‌نتيجه ارزيابى خواهد كرد. به همين دليل، خداوند متعال، وعده بازگشت به جاى مال انفاق شده را به انسان داده است. در سوره مبارك سبأ به پيامبر (ص) دستور داده شده تا در برابر مترفان (يعنى كسانى كه دارايىِ بيشتر و اولاد زيادتر را ملاك برترى و ارزش مى‌دانستند)،[5] اعلام كند، اوّلًا منشأ قبض و بسط

[1]. أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوتُوا نَصِيباً مِنَ الْكِتابِ يُؤْمِنُونَ بِالْجِبْتِ وَ الطَّاغُوتِ وَ يَقُولُونَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا هؤُلاءِ أَهْدى‌ مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا سَبِيلًا)( سوره نساء، آيه 51- 55).

[2]. فرهنگ قرآن، ج 26، ص 342.

[3]. نفاق از ريشه« ن ف ق» است كه به معناى نابود شدن، تمام شدن، هزينه كردن و پوشاندن است( ر. ك: كتاب العين، ج 5، ص 177؛ مفردات الفاظ القرآن، ص 819؛ معجم مقاييس اللغة، ج 5، ص 454).

[4].( الشَّيْطانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ وَ يَأْمُرُكُمْ بِالْفَحْشاءِ وَ اللَّهُ يَعِدُكُمْ مَغْفِرَةً مِنْهُ وَ فَضْلًا وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِيمٌ)( سوره بقره، آيه 268).

[5].( وَ ما أَرْسَلْنا فِي قَرْيَةٍ مِنْ نَذِيرٍ إِلَّا قالَ مُتْرَفُوها إِنَّا بِما أُرْسِلْتُمْ بِهِ كافِرُونَ\* وَ قالُوا نَحْنُ أَكْثَرُ أَمْوالًا وَ أَوْلاداً وَ ما نَحْنُ بِمُعَذَّبِينَ‌)( سوره سبأ، آيه 34 و 35).