اعتبار خبر واحد در عقايد

اين بحث در دو بخش عمده يعنى اقوال و ادله منكران و سپس اقوال و ادله اثبات گرايان (مثبتان) طرح مى‌شود و سرانجام به تحليل و نتيجه‌گيرى پرداخته خواهد شد.

اقوال منكران‌

اقوال متقدمان‌

شيخ مفيد در ذيل بحثى كه درباره بطلان رأى و قياس نزد شيعه دارد، باور خود را درباره خبر چنين بيان مى‌نمايد كه قاعده كلّى و اصل اوّلى اين است كه هر روايتى كه درستى خبر دهنده آن به درجه اعتبار نرسد در امور دينى معتبر نيست و لازم نيست به آن عمل شود. سپس در ادامه مبيان مى‌دارد: اما آنچه از اخبار موجب علم مى‌گردد دو چيز است: يكى خبر متواتر يا خبر مورد اتفاق كه در حكم متواتر است، دومى خبر واحدى كه دليلى آن را در صحّت مخبر، قائم مقام متواتر قرار دهد و نيز از محتواى آن مطلب فاسد و باطل را مرتفع نمايد:

كلّ خبر لا يوصل بالاعتبار إلى صحة مُخبره فليس بحجة فى الدين و لا يلزم به عمل على حال و الأخبار التى يجب العلم بالنظر فيها على ضربين أحدهما التواتر المستحيل وروده بالكذب من غير تواطؤ على ذلك أو ما يقوم مقامه فى الاتفاق و الثانى خبر واحد يقترن إليه ما يقوم مقام المتواتر فى البرهان على صحة مُخبره و ارتفاع الباطل منه و الفساد.[1]

وى به استناد همين مطلب در برخى مواضع به استاد خود شيخ صدوق اشكال نموده و مى‌گويد:

احاديثى كه شيخ صدوق در اين باب آورده خبر واحد است و مفيد علم نبوده و بنابراين معتبر نمى‌باشد.[2]

سپس با صراحت اظهار مى‌دارد خبر واحدى معذّر است، كه همراه با قرائنى باشد، كه شخص را به علم به محتوايش برساند، اين قرائن نيز مى‌تواند انواع مختلفى داشته‌

[1]. شيخ مفيد، مختصر التذكرة فى اصول الفقه، ص 44.

[2]. شيخ مفيد، تصحيح اعتقادات الامامية، ص 123.