شروع مى‌كند. يعنى هر چند مبناى اساسى رد مكاتب و انديشه‌هاى معارض در گرو استفاده از براهين و ادله عقلى و نقلى است، در عين حال، گاهى لازم است تا پاسخ‌گو از يك سرى فنون استفاده كند تا مخاطب را به مرحله‌اى سوق دهد كه بيان دلايل مثمر ثمر باشد. يكى از اين فنون و روش‌ها همراهى ابتدايى و ظاهرى با شبهه كننده است، پاسخ‌گو در ابتدا به مخاطب مى‌فهماند كه ادعاى او را فرض مى‌كند و با او همراه است. در ادامه به او نشان مى دهد كه پذيرش ادعاى او چه نتايج غيرقابل قبولى به همراه دارد و به اين شيوه حرف او را ابطال مى‌كند. البته اين روش و حركت گام به گام بايد با هوشمندى و دقت كامل انجام شود تا نتايج عكس به همراه نداشته باشد. استفاده از مسلمات و مقبولات طرف مقابل در واقع نوعى مماشات با مخاطب است. موارد متعددى از اين روش در قرآن و روايات ديده مى‌شود. نمونه بارز اين روش را حضرت ابراهيم (ع) در برابر ستاره پرستان، ماه پرستان و خورشيد پرستان بكار برد و با عبارت «هذا ربى» با آنها همراهى كرد ولى زمانى كه غروب بر اين‌ها عارض شد، بر باطل بودن عقيده آنها استدلال كرد و غروب كردن را در شأن «رب» ندانست.

روش استفاده از مبانى طرف مقابل‌

در رد انديشه‌هاى مخالف، گاهى شرايط اقتضا مى‌كند كه از مطالب مورد قبول وى نيز استفاده كرد. اين روش باعث مى‌شود هم زودتر نتيجه گرفت و هم راه انكار را از وى سلب كرد. امام رضا (ع) در رد انديشه‌هاى مسيحيان و يهوديان و ... از اين روش به صورت فراوان استفاده كردند. ايشان با مسيحيان از راه تورات و انجيل و با يهوديان از راه تورات وارد گفتگو مى‌شدند و از اين راه نتيجه مورد نظرشان را بدست مى‌آوردند. مثلًا جاثليق در مناظره با حضرت امام رضا (ع) به مأمون مى‌گويد چگونه با كسى بحث كنم كه به كتابى استدلال مى‌كند كه من آن را قبول ندارم و به گفتار پيامبرى احتجاج مى‌كند كه من به او ايمان ندارم؟

امام (ع) فرمود: اى مرد مسيحى، اگر از انجيل برايت دليل بياورم آيا مى‌پذيرى؟