نام کتاب : روش شناسى علم كلام، اصول استنباط و دفاع در عقايد نویسنده : برنجكار، رضا جلد : 1 صفحه : 213
در صدر اين حديث آمده است:
هل
يؤتى بالبرهان الا فى الجدال بالتى هى احسن؟
بنابراين
بايد برهان و دليل درست اقامه كرد.
شرايط
رد با توجه فضاى حاكم
شرايط
زمان، مكان، فرهنگ جامعه، فضاى سياسى، افراد حاضر در مجلس رد و ... براى متكلم
موقعيتى را ايجاب مىكنند كه او مجبور است براى رد انديشههاى مخالفان، ملاحظاتى
را رعايت كند. اين شرايط گاه به گونهاى است كه متكلم نمىتواند به طور مستقيم سخن
طرف مقابل را رد كند بلكه به طور كنايهاى و غيرصريح اين كار را انجام مىدهد و يا
متناسب با فرهنگ حاكم بر جامعه، روش ويژهاى را به كار مىگيرد.
شرايط
رد با توجه به موضوع
موضوع
رد، مىتواند ويژگىهاى گوناگونى داشته باشد كه متكلم با توجه به آنها روش خاصى را
مورد استفاده قرار مىدهد. برخى از موضوعات صبغه عقلى دارند و برخى نقلى. برخى
نيازمند ارائه آمار و ارقام است.
روشهاى
رد
رد
افكار نادرست مىتواند با روشهاى گوناگونى صورت گيرد. متكلم با در نظر گرفتن
شرايط و موقعيتهاى مختلف، از اين روشها استفاده مىكند تا رد او از توفيق بيشتر
و بهترى برخوردار باشد. به برخى از اين روشها اشاره مىشود.
روش
نقدمبنايى و زيرساختارى
هر
فكر و انديشهاى بر يك سرى از اصول و زيرساختها مبتنى است. زيرساختها نقش پايه و
ستون ساختمان را بازى مىكنند كه با استحكام آنها، كل بناى ساختمان مستحكم خواهد
شد و با ضعيف شدن يا فرو ريختن آنها، بناى ساخته شده بر روى آنها نيز فرو خواهد
ريخت. اگر متكلم بتواند مبانى انديشه طرف مقابل را نقد كند و بى اساس بودن آنها را
براى مخاطب روشن سازد، باورهايى كه بر آن مبنا شكل گرفتهاند، به راحتى رد خواهد
شد. به عنوان مثال براهمه معتقدند بعثت انبياء عبث است. زير بناى اين
نام کتاب : روش شناسى علم كلام، اصول استنباط و دفاع در عقايد نویسنده : برنجكار، رضا جلد : 1 صفحه : 213