يهوديان گفتند: نه! حضرت (ص) پس از چند مثال ديگر فرمودند: «همچنين است كه خدا شما را در زمانى به چيزى فرا مى‌خواند، به جهت مصلحتى كه در آن است و در زمانى ديگر به چيز ديگرى امر مى‌كند، به جهت مصلحت ديگرى كه در آن چيز مى‌داند، اگر شما از هر دو اطاعت نموديد مستحق ثواب خواهيد بود».[1]

11. پاسخ به شبهه با نشان دادن تضاد در عقايد شبهه كننده‌

ناسازگارى و دوگانگى دراجزاى عقايد يك فرد، دليل سستى و ضعف در عقايد او است. اگر متكلم، بتواند با واكاوى عقايد شبهه كننده، تضاد و دوگانگى در عقايد او را نشان دهد و ناسازگارى التزام او به مفاد شبهه را با ديگر عقايد او بنماياند، شبهه كننده از موضع و شبهه خود عقب خواهد نشست و نادرستى ادعاى او آشكار خواهد شد. نمونه بارز اين روش، مناظره امام رضا (ع) با رأس الجالوت از سران يهوديان است. در بخشى از اين مناظره امام (ع) با چند پرسش از وى درباره نبوت حضرت موسى (ع) و دلايل آنها بر اين نبوت، به روشنى تضاد و دوگانگى اعتقاد آنان را برملا فرمودند. مثلًا وى از يك طرف ادعا مى‌كرد كه تنها نبوت كسى كه معجزات حضرت موسى (ع) را بياورد تصديق خواهد كرد و از سوى ديگر نبوت پيامبان قبل از حضرت موسى (ع) را مى‌پذيرفت، در حالى كه معجزات آنها متفاوت بود. يا از يك سو ادعا مى‌كرد بايد معجزات حضرت عيسى (ع) را ببيند تا ايمان بياورد و از سوى ديگر بدون ديدن معجزات حضرت موسى (ع) نبوت او را قبول داشت و مواردى از اين دست.[2]

12. پاسخ به شبهه با روش ارائه مثال‌

ارائه مثال، يكى از روش‌ها و قالب‌هاى مؤثر و متداول در انتقال مفاهيم است. اين روش در پاسخ به شبهات اعتقادى نيز كارايى دارد، به خصوص براى پاسخ به شبهات افرادى كه ظرفيت و توانايى دريافت و فهم مباحث علمى سنگين را ندارند، از اهميت بيشترى برخوردار است. متكلم مى‌تواند، از چيزهاى ملموس در زندگى افراد براى رفع ابهام و

[1]. ر. ك: طبرسى، پيشين، ج 1، صص 45 44.

[2]. رك: شيخ صدوق، عيون أخبار الرضا؟ ع؟، ج 2، ص 149.