فصل سوم: روش‌شناسى اثبات‌

در اين فصل روش‌هاى اثبات آموزه‌هاى اعتقادى مورد مداقه و بررسى قرار خواهد گرفت. اما قبل از بررسى اين روش‌ها، مفهوم اثبات، هدف و فوائد اثبات و شرايط اثبات مورد بحث قرار مى‌گيرد.

مفهوم اثبات‌

اثبات از ماده «ثبت» به معناى دوام، استمرار، استوارى و استحكام است‌[1] و اثبات در مقابل نفى و سلب و مثبت مقابل منفى است.[2]

روشن است كه اثبات يك گزاره، از طريق اقامه دليل و استدلال ممكن خواهد شد. از همين روست كه قرآن مى‌فرمايد: (قُلْ هاتُوا بُرْهانَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ)[3] يعنى هر كس كه سخنش را درست و صادق مى‌داند براى اين كه ديگران نيز سخن او را بپذيرند بايد دليل معتبر و برهان اقامه نمايد.

منظور از اثبات در علم كلام اين است كه متكلم آموزه‌هاى اعتقادى استنباط شده را با دليل به مخاطبان عرضه كند تا آن مفاهيم در ذهن مخاطبان مستقر و مستحكم شود.[4]

[1]. ر. ك: ابى الحسين احمد بن فارس، معجم مقاييس اللغة، ج 1، ص 399؛ جوهرى، الصحاح، ج 1، ص 245؛ ابن منظور، لسان العرب، ج 2، ص 19.

[2]. ر. ك: سجادى، اصطلاحات فرهنگ علوم فلسفى كلامى، ص 26.

[3]. بقره: 111.

[4]. ر. ك: برنجكار، كلام و عقايد، ص 16.