پس كسى كه تعليم يابد و خود را بشناسد، با نفس خويش مجاهده خواهد كرد و آن را به حال خود رها نخواهد كرد و از خودبزرگ‌بينى و تكبر و صفاتى مانند آن دورى مى‌گزيند و در يك كلام، در رفتار با خود به مسير صحيح رهنمون مى‌گردد.

افزون بر آنچه بيان كرديم، اصلاح رفتار با خود تأثير شگرفى در اصلاح رفتار و تعامل انسان در حوزه‌هاى رفتارى ديگر خواهد داشت؛ يعنى هم رفتار انسان با خدا را سامان مى‌بخشد، و هم رفتار او را با همنوعان اصلاح مى‌كند، و هم رفتار او را در برابر دنيا تعديل مى‌كند. براى مثال، امام سجاد (ع) در يكى از مناجات‌هاى خود، به خداوند عرض مى‌كند:

واجعلنا من الذين عرفوا انفسهم و ايقنوا بمستقرهم فكانت اعمارهم فى طاعتك تفنى.[1]

وما را از كسانى قرار ده كه خود را شناختند و به مكان استقرارشان يقين كردند؛ پس عمرشان در مسير اطاعت از تو سپرى شد.

اين بيان شريف نيز معرفت و شناخت را كه محصول تعليم است، بر عمل يا همان اطاعت، مقدم دانسته، به‌خوبى به رابطه وثيق شناخت خويش و اصلاح رفتار انسان با خدا تصريح مى‌كند.

همچنين معرفت نفس، رفتار و تعامل انسان با دنيا را نيز اصلاح مى‌كند و او را از دلبستگى و وابستگى فراوان به دنيا باز مى‌دارد؛ موضوعى كه امام على (ع) به آن اشاره مى‌فرمايد:

عجبت لمن عرف نفسه كيف يأنس بدار الفناء.[2]

تعجب مى‌كنم از كسى كه [خيال مى‌كند] خود را شناخته است، چگونه به اين دنياى فانى أنس مى‌گيرد؟

بنابراين آشكار است كه شناخت نفس، اصلاح رفتار با خود را در پى خواهد داشت و نادانى به نفس خويش، رفتار آدمى را با خويشتن و با ديگران به بيراهه مى‌برد. بر اين اساس، رفتار هر فرد با خود كه تلاش در جهت كسب شناخت خود نيز جزو آن است، از نظر اهميت، برتر از هر رفتار ديگر خواهد بود؛ زيرا مطابق‌

[1]. بحار الانوار: ج 94 ص 128.

[2]. غرر الحكم: ح 6264.