خويش ايجاد كرده، راه تلبس نفس به رذايل را سد، يا رذايل نفس را زايل سازد. اگر آدمى بداند امانت‌دارى و صداقت، صفت حسنه‌اى است كه تلبس به آن، انسان را از نظر اخلاقى بالا مى‌برد، گام بلندى در جهت تلبس به راستگويى برداشته شده است. همچنين اگر مفهوم خيانت يا تهمت را بشناسد، در پيراسته كردن خويش از اين صفات مذموم، اقدامى مؤثر انجام گرفته است. بنابراين در مسير خودسازى، كنترل نفس و ارزيابى آن ضرورى است؛ اما شناخت رفتارهاى خوب و بد نيز براى اينكه هر فرد بداند كدام رفتارها را انجام دهد و كدام‌يك را ترك كند، ضرورى و لازم است.

نتايج پايان فصل‌

بر اساس آنچه در اين فصل بيان شد، به اين نتايج مى‌توان دست يافت:

1. انسان در دو ساحت بايد به ساماندهى رفتار با خود بپردازد: يكى در ساحت رفتار با جسم خويش؛ و ديگرى رفتار با روح و روان خود.

2. اصلاح رفتار با جسم خود، نبايد هدف عالى براى آدمى باشد. اين امر هدفى است ميانى كه پيامدش پرورش و مراقبت از سلامت بدن يا بازپرورى آن خواهد بود. اين پيامد براى نيل به كمال و دستيابى به سعادت حقيقى، هدفى ميانى است، نه عالى يا غايى.

3. سه سرفصل تغذيه، بهداشت و درمان، همه اقدامات لازمى را كه انسان براى پرورش، مراقبت از سلامت يا بازپرورى جسم به آن نيازمند است در خود جا داده است. ازاين‌رو انسان بايد براى تحقق آن‌ها كوشا باشد و در اداى حق جسم خويش به مثابه وظيفه‌اى اخلاقى و شرعى كوتاهى نكند.

4. در رفتار اخلاقى با روح و روان خود بايد سرمنشأها شناخته شود تا از آن طريق بتوان در اصلاح رفتار اخلاقى با خود اقدام كرد و در تحقق آن موفق بود. به نظر مى‌رسد با در دست گرفتن كنترل فكر، قلب، اعضا و جوارح، تسلط كامل بر نفس خود امكان‌پذير است.

5. نفس آدمى سركش است و همانند اسبى چموش در تلاش است تا لجام خويش را از كف عقل بيرون كشد و به هر سو مى‌خواهد روان شود. براى استمرار