...

ابعاد كنترل نفس‌

انديشمندانى كه بر لزوم كنترل نفس تأكيد داشته، يگانه راه موفقيت و سعادت بشر را تسلط بر نفس مى‌دانند پرشمار و بسيارند، اما مسئله بسيار مهم در اين مبحث، چگونگى سلطه برنفس و كنترل آن است. به نظر مى‌رسد مخالفت هواى نفس، يا در اختيارگرفتن نفس سركش و حاكم كردن عقل بر آن، كارى نيست كه بتوان بدون كمك گرفتن از تعاليم آسمانى دين، به‌درستى در آن موفق شد. چه بسيار انحرافاتى كه منشأ آن، جز اشتباه در چگونگى مقابله با هواهاى نفسانى نبوده است. رهبانيت، صوفى‌گرى، مرتاضى، عرفان‌هاى كاذب و بسيارى انحرافات ديگر، از همين امر ناشى شده است. مشكل اغلب اين گروه‌ها اين است كه فهميده‌اند براى سعادتمندى و رهايى از ماهيت حيوانى، بايد با هواهاى نفسانى مقابله كرد و آن را تحت كنترل عقل درآورد؛ اما هرگز چگونگى آن را نفهميدند و اين امر موجب انحراف و ابداع فِرَق و نِحله‌هاى بشرى متعدد گرديد.

ازآنجاكه انسان مخلوق خداست، چگونگى مخالفت با نفس و تسلط بر آن، درواقع چگونگى تسلط بر آفريده خداست. بنابراين بهترين راه تعامل و رفتار با آن، يا تسلط بر آن را فقط مى‌توان از خداوند در مقام آفريننده استعلام كرد. پس براى‌