نام کتاب : رفتار اخلاقى انسان با خود نویسنده : سبحانىنيا، محمد تقي جلد : 1 صفحه : 142
در آيه ديگرى از زبان زليخا آنگاه كه به خطاى خويش واقف و مجبور به
اعتراف شد، نفس اماره انسان را معرفى كرده و همه انسانها را از خطر نفس اماره
آگاه مىسازد:
وَ
ما أُبَرِّئُ نَفْسِي إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلَّا ما رَحِمَ
رَبِّي إِنَّ رَبِّي غَفُورٌ رَحِيمٌ.[1]
و
من [خودستايى نكرده،] نفس خويش را از عيب و تقصير مبرّا نمىدانم؛ زيرا نفس امّاره
انسان را به كارهاى زشت و ناروا سخت وا مىدارد، جز آنكه خداى من رحم كند؛ كه خداى
من بسيار آمرزنده و مهربان است.
اين
قبيل آيات كه در قصص قرآنى كم نيستند، بهخوبى نفس آدمى را به او مىشناساند تا
بتواند در امتحانات الهى با كمك خودِ قرآن موفق شود و از عهده آنها سربلند بيرون
آيد. نتيجه آنكه عبرتگيرى، راهى براى كسب دانش و شناخت و همچنين خودآگاهى است كه
به كمك مطالعه سرگذشت پيشينيان و نيز سفر و مشاهده آثار بهجاىمانده از آنان ميسر
خواهد شد. بنابراين كسى كه از تجربه و عبرت بهره نبرد، جاهل است؛ زيرا امام هشتم
(ع) مىفرمايد:
تجربه
و عبرتگيرى، افاده دانش مىكند و اگر اين دو نبودند، فراگيرى رخ نمىداد.
2.
راههاى شناخت نقلى
پيشتر
گفتيم كه شناخت نقلى، يكى از انواع شناخت خود، و متون دينى اعم از قرآن و حديث، به
مفهوم عام، منبعى غنى و مطمئن براى تحصيل شناخت و از جمله شناخت خود است. اما
دستيابى به شناخت نقلى، جز از راه فراگيرى فنون تخصصىِ استفاده از متون دينى،
همچون فنون تشخيص صحت استناد متن به صادركننده متن و نيز فنون فهم متون دينى ميسر
نخواهد بود. آگاهى از اين فنون، به علوم متعددى همچون علوم قرآنى، تفسير، علوم
حديث و برخى علوم مقدماتى